Το Proud Mary, που κυκλοφόρησε τον Γενάρη του 1969, ήταν η πρώτη μεγάλη επιτυχία των Creedence Clearwater Revival (έφτασε ως το No2 στην Αμερική) και ήταν συγχρόνως η πρώτη επιτυχία τους που γράφτηκε από τον αρχηγό τους και, έκτοτε, μόνιμο συνθέτη τους, τον εξαιρετικό τραγουδιστή και κιθαρίστα John Fogerty. Οι δύο -έως τότε- σημαντικές επιτυχίες του γκρουπ, το Suzie Q και το I Put a Spell on You, ήταν διασκευές.
Το τραγούδι δεν αναφέρεται σε κάποια υπερήφανη κοπέλα, αλλά σε ένα ποταμόπλοιο, που ανεβοκατέβαινε αγέρωχα το Μισισιπή και συνεπήρε τον ήρωα του τραγουδιού σε ένα αξέχαστο ταξίδι αυτογνωσίας και συντροφικότητας.
ΠΩΣ ΓΡΑΦΤΗΚΕ
Γύρω στα τέλη του 1968, βρίσκουμε τον John Fogerty να περιμένει πώς και πώς το απολυτήριό του από τον στρατό, ύστερα από σχεδόν 3 χρόνια θητείας. Για να γεμίσει τον χρόνο του, γρατζούναγε στην κιθάρα του κάποια riffs, που αργότερα βρήκαν τη θέση τους σε πολύ επιτυχημένα τραγούδια, όπως το Born on the Bayou, το Keep on Chooglin’ και, βεβαίως, το Proud Mary. Ειδικά για το τελευταίο, ο ίδιος ο Fogerty έχει εξομολογηθεί ότι η ιδέα γι’ αυτό το riff προέρχεται από την εισαγωγή της 5ης Συμφωνίας του Μπετόβεν, που ξεκινάει εντυπωσιακά επάνω σε ένα διάστημα τρίτης. Κατ’ αντίστοιχο τρόπο, ο Fogerty παίζει ένα διάστημα τρίτης (πέφτει από το Ντο στο Λα), αλλά με δύο μόνο επαναλήψεις του Ντο (Ντο-Ντο Λα) και όχι τρεις όπως ο Μπετόβεν (Ντο-Ντο-Ντο Λαb). Παράλληλα, επεξεργαζόταν και τους στίχους. Ας πούμε, ο στίχος Left a good job in the city αναφερόταν στη δική του αποστράτευση, όπου αδιαφορεί για το ενδεχόμενο μονιμοποίησής του στο στρατό (a good job in the city), προκειμένου να αφοσιωθεί στη μουσική. Επίσης, από ένα σκετσάκι του δημοφιλούς κωμικού Will Rogers, δανείστηκε την έκφραση rolling on the river. Έτσι, σιγά-σιγά, χτιζόταν το τραγουδάκι, που αρχικά δεν αφορούσε κανένα ποταμόπλοιο, αλλά μια εργαζόμενη γυναίκα. Αυτό που είχε φανταστεί ο Fogerty ήταν μια φτωχή γυναίκα, που κάθε πρωί πηγαίνει στο πλουσιόσπιτο όπου εργάζεται και, αφού νοικοκυρέψει τους νωθρούς εργοδότες της, επιστρέφει το βράδυ στη μιζέρια του δικού της σπιτικού. Δείχνει πολύ ενδιαφέρουσα σύλληψη, έλα όμως που ο μπασίστας των CCR, o Stu Cook, μόλις άκουσε την αρχική έκδοση του τραγουδιού, οραματίστηκε ένα ποταμόπλοιο (river boat), που ταξιδεύει στο Μισισιπή. Ο John Fogerty συμφώνησε αμέσως μαζί του. Άλλωστε και στο δικό του μυαλό, κάτι παρεμφερές στριφογύριζε, γι’ αυτό και ο ρυθμός του τραγουδιού παραπέμπει στη ρόδα του ποταμόπλοιου, που περιστρέφεται με έναν σταθερό ρυθμό. Αποφάσισε, λοιπόν, να επικεντρωθεί στην εκδοχή του ποταμόπλοιου, χρησιμοποιώντας μάλιστα ως πρότυπο ένα υπαρκτό ποταμόπλοιο του Μισισιπή, το επιβλητικό Mary Elizabeth, που οι ντόπιοι το ονόμαζαν Proud Mary, για τον λεβέντικο τρόπο που διέσχιζε τα νερά του μεγάλου ποταμού. Το θρυλικό αυτό πλοίο ταξίδεψε στον Μισισιπή επί 50 συνεχόμενα χρόνια, από το 1928 έως το 1978.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
Τελικά, και ύστερα από τις αρχικές αμφιταλαντεύσεις, το ρυθμικό αυτό τραγουδάκι αποκτά μια πολύ ενδιαφέρουσα κοινωνική χροιά: Μιλάει για έναν χαμηλόμισθο, σκληρά εργαζόμενο άνθρωπο, που εγκαταλείπει τη σιγουριά του χερσαίου επαγγέλματός του, για να μπαρκάρει στο ποταμόπλοιο και, ταξιδεύοντας από λιμάνι σε λιμάνι, να γνωρίσει επιτέλους την πραγματική ζωή, μακριά από το καταπιεστικό αφεντικό του (the “man”). Και πραγματικά, διαπιστώνει ποια είναι η καλή πλευρά της πόλης (the good side of the city), όταν πια την επισκέπτεται ως επιβάτης της «βασίλισσας των ποταμόπλοιων» (the river boat queen). Και όλα αυτά τα βιώνει μέσα σ’ ένα περιβάλλον αλληλοϋποστήριξης και γενναιοδωρίας, που χαρακτηρίζει τους απλούς ανθρώπους (You don’t have to worry ‘cause you have no money, people on the river are happy to give). Με λίγα λόγια, ο Fogerty καταφέρνει να μεταφέρει στο ευρύ κοινό τον ακατάλυτο δεσμό των ανθρώπων της περιοχής με τα πλοία του Μισισιπή: Όχι απλώς ένα αίσθημα απόδρασης, αλλά μια πραγματική αναγέννηση. Και το καλύτερο; Ο John Fogerty δεν είχε καν επισκεφτεί αυτά τα μέρη ως τότε. Γέννημα-θρέμμα της Καλιφόρνια, δεν είχε καταφέρει να πάει πιο μακριά από την Μοντάνα. Μόνο όταν πια έγινε επιτυχία το τραγούδι, το πήρε απόφαση ο John να ταξιδέψει μέχρι το Memphis, έτσι για να δει λίγο τον Μισισιπή.
ΟΙ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΤΟΥ JOHN FOGERTY
«Το τραγούδι προέκυψε αυθόρμητα τη μέρα που πήρα στα χέρια μου το απολυτήριο του στρατού», λέει ο Fogerty. «Είχα την εισαγωγή από την 5η του Μπετόβεν, είχα τους στίχους, είχα την ωραία αλλαγή σε μινόρε, στο σημείο που λέει big wheel keep on turning, Proud Mary keep on burning, το ένιωθα ότι γράφω το καλύτερό μου τραγούδι. Μάλιστα, δεν λέω burning αλλά boinin, μιμούμενος την προφορά του Howling Wolf. Αλλά και στο σόλο της κιθάρας, προσπαθώ -όσο μπορώ- να μιμηθώ τον Steve Cropper (Σ.Σ. μεγάλο R&B λευκό κιθαρίστα, μέλος των Blues Brothers)». Επιτέλους, ο τελειομανής John Fogerty ήταν ικανοποιημένος! Και πάλι, όχι 100%. «Θα ήθελα κάπως πιο gospel φωνητικά, εκεί που λέμε rolling, rolling, rolling on the river, να βγαίνει ήχος κάπως όπως των Swan Silvertones ή των Five Blind Boys of Mississippi, κάτι που δεν έγινε. Γι’ αυτό και, μόλις τέλειωσε η ηχογράφηση, εγώ ξαναγύρισα στο στούντιο και έκανα μόνος μου overdubbing. Μόλις ολοκληρώθηκε και αυτό, ένιωθα πια σαν τον Cole Porter!».
ΥΠΟΔΟΧΗ ΚΡΙΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΥ
Τα ειδικά μουσικά περιοδικά υποδέχτηκαν θερμά το τραγούδι: «Το Proud Mary είναι ένα επιβλητικό blues κομμάτι, με δυνατό ρυθμό», έγραψε το Billboard, ενώ το Cash Box το χαρακτήρισε «ένα μείγμα funk και R&B, με ένα σταθερό ρυθμό σε μέτρια ταχύτητα, που θα ακουστεί τόσο σε ποπ, όσο και σε underground στέκια».
ΠΟΙΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟ ΣΤΑΜΑΤΗΣΑΝ ΚΑΙ ΔΕΝ ΠΗΓΕ Νο1
Όσο αφορά στα charts, ο ανταγωνισμός δεν θα μπορούσε να είναι ισχυρότερος. Όταν κυκλοφόρησε το Proud Mary, κυρίαρχος των charts ήταν ο Marvin Gaye με το κλασικό ‘I Heard it Through the Grapevine’. Οι Creedence μπήκαν αμέσως στο Νο 62 και, ενάμιση μήνα αργότερα, στις 8 Μαρτίου 1969, έφτασαν στο Νο 2! Και εκεί κόλλησαν! Διότι βρήκαν μπροστά τους, στην αρχή, τους Sly and the Family Stone και την επιτυχία τους Everyday People και, στη συνέχεια, το απρόσμενο mega hit Dizzy του Tommy Roe. Θα μου πείτε, βέβαια, τι κακό έχει το Νο 2; Για τους Creedence, περιέργως, έγινε κανόνας: Στη διάρκεια της μεγαλειώδους καριέρας τους πήγαν άλλες 4 φορές στο Νο 2 (με τις τραγουδάρες Bad Moon Rising, Green River, Travelin’ Band και Lookin’ Out My Back Door) και ποτέ στο Νο 1! Είπαμε, όμως: Εκείνη την εποχή, ο συναγωνισμός ήταν πολύ σκληρός! Όπως και να έχει, πάντως, οι πωλήσεις ήταν αστρονομικές, ενώ εξίσου καλά ήταν τα νέα και από την Ευρώπη, όπου το Proud Mary είχε θρονιαστεί στο Top 10 Μεγάλης Βρετανίας, Γερμανίας, Ολλανδίας, Αυστρίας και άλλων χωρών.
ΠΟΙΟΙ ΤΟ ΔΙΑΣΚΕΥΑΣΑΝ
Μια τόσο μεγάλη εμπορική επιτυχία ήταν αναμενόμενο (ειδικά εκείνη την εποχή) να προσελκύσει πολλές διασκευές. Μόνο το 1969, υπήρξαν 35 διασκευές, ενώ έχουν καταγραφεί συνολικά πάνω από 350. Υπήρξε και μία ελληνική (θα τη δούμε παρακάτω). Υπήρξε και μία από τον Tommy Roe, τον καλλιτέχνη που, όπως είδαμε προηγουμένως, ανέκοψε την πορεία των CCR προς την κορυφή των charts. Πιο σημαντική όμως όλων, και συγχρόνως και πιο εμπορική (US #4), ήταν αυτή των Ike & Tina Turner, που κυκλοφόρησε το 1971. Και είναι λογικό να προέλθει αυτή η επιτυχία από ένα R&B group, αφού το Proud Mary εμπεριέχει, μαζί με τα παραδοσιακά «λευκά» στοιχεία, μια γερή δόση soul groove, που το φέρνει αυτομάτως πιο κοντά στο R&B. Καμία έκπληξη λοιπόν, που οι Ike & Tina Turner πήραν και το Grammy ’72 με αυτό το τραγούδι. Ο John Fogerty ήταν ξετρελαμένος με την ερμηνεία τους: «Το αγάπησα αμέσως μόλις το άκουσα. Και ένιωσα και πολύ κολακευμένος! Άκου τώρα, ο Ike και η Tina! Τους παρακολουθούσα από την αρχή της καριέρας τους. Τότε, που όλοι είχαν να λένε για την Janis Joplin και την Grace Slick, εγώ φώναζα ότι υπάρχει και η Tina Turner! Όσο για τη διασκευή τους, την βρήκα εξαιρετική, παρόλο που ήταν τόσο αλλιώτικη. Διότι, εδώ που τα λέμε, αυτό είναι το μυστικό. Να το κάνεις να ακούγεται σαν ένα νέο κομμάτι. Πραγματικά συναρπαστικό!».
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΣΚΕΥΗ
Η ελληνική διασκευή του τραγουδιού, με τίτλο «Υπερήφανη Μαίρη», κυκλοφόρησε το 1970 από τους Cinquetti, το «γκρουπ του Τζορντανέλι», που όμως τότε είχε τραγουδιστή τον Χάρη Παπαδάτο. Οι ελληνικοί στίχοι απέχουν αρκετά από αυτούς του John Fogerty. Λογικό! Πού να βρεις ποταμόπλοια στην Ελλάδα;
ENA JAMMING ΤΡΙΩΝ ΑΣΤΕΡΩΝ
Στις 19 Φεβρουαρίου 1987, μια απρογραμμάτιστη συνύπαρξη τριών κολοσσών επί σκηνής, έφερε ξανά στην επικαιρότητα το ξακουστό ποταμόπλοιο. Την ημέρα εκείνη, ο John Fogerty πήγε να παρακολουθήσει μια συναυλία του Taj Mahal, ενός σπουδαίου πρωτοπόρου μουσικού, που έφερε το πάντρεμα των blues με την world music και έχαιρε της εκτίμησης όλων των μεγάλων καλλιτεχνών της εποχής (ο Fogerty τον αποκαλούσε Αμερικάνικο Θησαυρό). Κατά τη διάρκεια της συναυλίας, ο Fogerty, που προσπαθούσε να κρύψει την παρουσία του και να ευχαριστηθεί το show, διέκρινε παραδίπλα τον Bob Dylan, που προσπαθούσε και εκείνος να μείνει incognito. Όταν τον πλησίασε και τον χαιρέτησε, ο Dylan του είπε ότι ήταν και ο George Harrison εκεί. Για πόσο όμως, θα μπορούσαν να μείνουν κρυμμένοι τρεις σταρ αυτού του μεγέθους; Κάποιος ενημέρωσε τον Taj Mahal για το ποιους είχε στο ακροατήριό του και, αμέσως εκείνος τους κάλεσε στη σκηνή για ένα jamming. Άρχισαν να παίζουν διάφορα τραγούδια, ώσπου ο Dylan ζήτησε από τον Fogerty να παίξει το Proud Mary. Σημειωτέον, ότι το τραγούδι αυτό ήταν ένα από τα πολύ αγαπημένα του Dylan. O Fogerty όμως αρνήθηκε. Είχε να παίξει κομμάτι των CCR από το 1972, τη χρονιά που διαλύθηκαν, και δεν είχε σκοπό να ξαναπαίξει. Όμως ο Dylan ήξερε πολύ καλά τι να του πει για να τον πείσει: «Παίξτο», του λέει, «αλλιώς θα το παίξω εγώ και θα πω σε όλον τον κόσμο, ότι είναι τραγούδι της Tina Turner». Προ αυτής της απειλής, ο Fogerty υποχώρησεΤο τραγούδησε και το ευχαριστήθηκε. Τόσο, που τελειώνοντας, φώναξε: «Άραξε στα κυβικά σου, Tina».
Αν θέλετε να ακούσετε αυτή την τόσο σπάνια εκτέλεση, την έχουμε πιο κάτω μόνο σε ηχητικό. Υπάρχει και οπτικό υλικό στο YouTube, είναι όμως από ερασιτεχνική λήψη και είναι κακής ποιότητας.
ΔΙΚΑΙΟΠΟΛΙΣ
25/1/25
Δημοσίευση σχολίου