Στις 23 Ιανουαρίου 2025 κάνει πρεμιέρα στους ελληνικούς κινηματογράφους η πολυαναμενόμενη ταινία για τη ζωή του Bob Dylan, σε σκηνοθεσία του James Mangold, με πρωταγωνιστή τον εξαιρετικό νέο ηθοποιό Timothée Chalamet. Το σενάριο της ταινίας στηρίζεται στο βιβλίο του Elijah Wald , Dylan Goes Electric (2015) και ακολουθεί τον νεαρό μουσικό από τη στιγμή που -19χρονος- φεύγει από τη Μινεσότα για τη Νέα Υόρκη, την ένταξή του στη φολκ σκηνή του Greenwich Village και τη φιλία του με τη Τζόαν Μπαέζ (στον ρόλο η Μόνικα Μπαρμπάρο) και τον Πιτ Σίγκερ (Έντουαρντ Νόρτον). Η ταινία κορυφώνεται με την ιστορική του εμφάνιση στο Newport Folk Festival, όπου ερμήνευσε το θρυλικό Like a Rolling Stone, από τους στίχους του οποίου προέρχεται και ο τίτλος της ταινίας, A Complete Unknown.
Πώς όμως μπορεί να βιογραφήσει κανείς τον Bob Dylan; Πώς να απεικονίσει κανείς με ιστορική συνέπεια την πορεία ενός τόσο μεγάλου καλλιτέχνη, χωρίς να πέσει θύμα των μύθων και των δοξασιών, που περιβάλλον πάντα μια τόσο εμβληματική προσωπικότητα; Πολύ απλά! Ρωτώντας τον ίδιο τον Bob Dylan! Η ομάδα παραγωγής της ταινίας όχι απλώς φρόντισε, με κάθε λεπτομέρεια, τα δικαιώματα χρήσης της μουσικής του Dylan, αλλά εξασφάλισε τη σύμφωνη γνώμη του μεγάλου τροβαδούρου σε κάθε βήμα του σεναρίου, σε κάθε πτυχή της πολυκύμαντης ζωής του. Όπως μάς αφηγείται ο παραγωγός Peter Jaysen, «ο σκηνοθέτης James Mangold συναντήθηκε πολλές φορές με τον Bob. Κάθισαν και διάβασαν ΟΛΟ το σενάριο δυνατά, με τον Mangold να αποσαφηνίζει και τη σκηνοθετική γραμμή κάθε σκηνής». Ο Dylan, όχι μόνο διάβασε το σενάριο, αλλά κράτησε και εκτενείς σημειώσεις. Και, αφού διέτρεξε κάθε σκηνή με πολλή προσοχή, έδωσε στον Mangold την ευχή του: «Πήγαινε, με τη βοήθεια του Θεού». Ο Chalamet επιβεβαιώνει αυτή την επίπονη διαδικασία, λέγοντας: «Ο Mangold έχει ένα σενάριο γεμάτο με σχόλια του Bob, που το έχει καταχωνιάσει κάπου. Θα τον παρακαλέσω να μου το δώσει για λίγο στα χέρια μου. Δεν θα το κάνει ποτέ». Φαίνεται, τέλος πάντων, πέρα από κάθε αμφιβολία, ότι το A Complete Unknown έχει τη σφραγίδα έγκρισης του Bob Dylan, ανεξάρτητα αν, σε κάποιες στιγμές, το σενάριο ξεφεύγει από τα αυστηρά ιστορικά πλαίσια. «Σενάριο είναι, όχι λήμμα της Wikipedia», λέει δικαίως ο Mangold. Και είναι προφανές, ότι ο Dylan έδωσε την έγκρισή του, έχοντας μια τέλεια αίσθηση των ορίων μεταξύ πραγματικότητας και μυθοπλασίας. Δεν είναι άλλωστε καινούργιος στον κινηματογράφο. Ας μην ξεχνάμε την πολύ επιτυχημένη παρουσία του στο καστ του μνημειώδους γουέστερν Pat Garret and Billy the Kid (1973), σε σκηνοθεσία του τεράστιου Sam Peckinpah, με πρωταγωνιστές τον James Coburn και τον Kris Kristofferson. Στην ταινιάρα αυτή, που στην Ελλάδα προβλήθηκε με τον τίτλο «Η μεγάλη μονομαχία» (Κύριε ελέησον!), ο Bob Dylan έγραψε και το soundtrack, όπου δεσπόζει το αξεπέραστο Knocking on Heaven’s Door. Όταν λοιπόν κουβαλάς εμπειρίες τέτοιου μεγέθους, ξέρεις πολύ καλά πώς να αντιμετωπίσεις τις δυσκολίες ενός κινηματογραφικού έργου. Δείτε το σημείο της ταινίας όπου ακούγεται το τραγούδι.
Πέρα πάντως, από αυτήν την μοναδική πολυτέλεια, που έτυχε να απολαύσουν οι παραγωγοί της ταινίας, να έχουν δηλαδή διαθέσιμο όχι απλώς τον πρωταγωνιστή της βιογραφίας, αλλά ολόκληρον Bob Dylan, φαίνεται ότι υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που εγγυώνται την επιτυχία του έργου. Όπως αποκάλυψε ο Timothée Chalamet, είχε την εξαιρετική τύχη να έχει στη διάθεσή του πέντε χρόνια για πρόβες για τον ρόλο του ως Bob Dylan. «Είχα πολύ χρόνο να προετοιμαστώ επειδή επρόκειτο να γυρίσουμε την ταινία πριν από πεντέμισι χρόνια, μετά ήρθε η πανδημία και μετά η απεργία των ηθοποιών. Έμαθα να παίζω κιθάρα και φυσαρμόνικα, και παράλληλα απέκτησα σιγουριά με το τραγούδι, οπότε όταν πια φτάσαμε στα γυρίσματα, ήθελα να ερμηνεύσω τα κομμάτια ζωντανά» ανέφερε. Σε μια συνέντευξή του παραδέχτηκε ότι πριν από την ταινία δεν γνώριζε πολλά για τον θρύλο της μουσικής, αλλά τώρα είναι «βαθιά παθιασμένος» για την καλλιτεχνική του συμβολή: «Δεν ήξερα πολλά για τον Ντίλαν, αλλά τώρα που δούλεψα πάνω σε εκείνον, λατρεύω πραγματικά την ψυχή του. Είμαι βαθιά παθιασμένος με αυτόν τον άνθρωπο και το έργο του. Οι φίλοι μου έχουν κουραστεί να με ακούνε να μιλάω γι' αυτόν μέχρι αηδίας….είμαι πολύ περήφανος για αυτή την ταινία και για αυτόν τον ρόλο».Η ταινία είναι υποψήφια για 8 Oscars. Οι κατηγορίες είναι Καλύτερη Ταινία, Α Ανδρικού Ρόλου, Β Ανδρικού Ρόλου, Β Γυναικείου Ρόλου, Σκηνοθεσίας, Προσαρμογή σεναρίου, Ήχου και Κοστούμια/Ένδυση. Τα φετινά Oscars θα απονεμηθούν στις 2 Μαρτίου
ΔΙΚΑΙΟΠΟΛΙΣ
Και μετά από μια ενδελεχή παρουσίαση της ταινίας, ας θυμηθούμε 10 ταινίες που ακούστηκαν τραγούδια του Bob Dylan ή είχαν άμεση σχέση με αυτόν (ντοκιμαντέρ), αρχής γενομένης από το Pat Garret and Billy the Kid (1973), σε σκηνοθεσία του Sam Peckinpah, όπου ακούστηκε σε μια πολύ χαρακτηριστική στιγμή της ταινίας το Knocking on Heaven’s Door και ήδη παρουσιάστηκε πιο πάνω. Πριν συνεχίσω, να υπογραμμίσω μια δήλωση του που έλεγε ότι δεν αποσκοπεί σε μια κινηματογραφική καριέρα, η οποία δεν τον ενδιέφερε. Το soundtrack έχει πολλά instrumental κομμάτια ενώ τον Dylan συνοδεύουν μουσικοί όπως οι Booker T. Jones, Jim Keltner, Roger McGuinn κ.α.
Έχοντας ξεκινήσει με το Pat Garrett and Billy the Kid στη συνέχεια συναντούμε το No Direction Home του Martin Scorsese, που έχει συνδέσει το όνομά του με πολλές, και όλες καλές ταινίες ή ντοκιμαντέρ, που σχετίζονται με τη μουσική (Last Waltz, Shine A Light-Rolling Stones, σειρά Vinyl κ.α.) S. Το 2005 σκηνοθέτησε το ντοκιμαντέρ No Direction Home, όπου προβλήθηκαν ιστορικά πλάνα από τη ζωή του Dylan, μεταξύ 1961 και 1966. Η ιδέα ξεκίνησε το 1995 όταν ο manager του Dylan, Jeff Rosen, άρχισε να οργανώνει συνεντεύξεις με ανθρώπους όπως οι Allen Ginsberg, Dave Van Ronk, Mavis Staples κ.α. Η ταινία εστιάζει από τη στιγμή που έφτασε στη Νέα Υόρκη το 1961 μέχρι το ατύχημα με τη μοτοσικλέτα το 1966. Για τους παλιούς fans του Dylan.
Μια ταινία που προβλήθηκε λίγο, στην ουσία αποσύρθηκε, ήταν το Eat the Document του D. A. Pennebake και βασίστηκε στην περιοδεία του 1966. Η ταινία/ντοκιμαντέρ ατύχησε, γιατί η πρώτη προβολή της ήταν μάλλον πρόχειρη και η προβολή της από την τηλεόραση ABC, έδωσε την αίσθηση ότι δεν είναι κατανοητή στο πλατύ κοινό. Προβλήθηκε σε μερικά κινηματογραφικά φεστιβάλ χωρίς όμως να διακριθεί, ενώ ο Dylan ηχογράφησε πάνω από 100 τραγούδια στο σπίτι του στο Woodstock με τους Hawks (αρχικό όνομα των Band), αλλά αρκετά από αυτά τα έδωσε σε άλλους να τα ερμηνεύσουν (Julie Driscoll, Byrds, Manfred Mann) Μέρος αυτών των ηχογραφήσεων, παρουσιάστηκε στο 2πλό άλμπουμ Basement Tapes(1975). Η ταινία/ντοκιμαντέρ απέτυχε, αλλά τα τραγούδια που ηχογράφησε μαζί με τους Hawks, έγιναν δυσάρεστα για τους hard core fans του.
Νάτος πάλι ο Martin Scorsese, αυτή τη φορά, πίσω από την καταγραφή της περιοδεία Rolling Thunder του 1975. To ντοκιμαντέρ κυκλοφόρησε το 2019 του 2019 κι αποτελείται από τα outtakes από την ταινία του Dylan του 1978 Renaldo and Clara, η οποία γυρίστηκε σε συνδυασμό με την περιοδεία. Το ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει σύγχρονες συνεντεύξεις με εξέχουσες των Joan Baez, Sam Shepard, Ronee Blakley, Ramblin’ Jack Elliott, Roger McGuinn, Ronnie Hawkins, Rubin «Hurricane» Carter (σ.σ. τον θυμάστε: Ο πυγμάχος για τον οποίον γράφτηκε το Hurricane)ακόμα και του Dylan. Μπορεί κάπου να μπερδευτείτε καθώς περιλαμβάνει φανταστικές συνεντεύξεις ηθοποιών που απεικονίζουν χαρακτήρες που στην πραγματικότητα δεν συμμετείχαν στην περιοδεία, συμπεριλαμβανομένου του Martin Von Haselberg που υποδύεται τον φανταστικό σκηνοθέτη Stefan Van Dorp, της Sharon Stone που υποδύεται μια φανταστική εκδοχή του εαυτού της και του Michael Mu.
Μπορεί να είναι μάλλον άγνωστη αλλά το ντοκιμαντέρ Don’t Look Back (1967) του D. A. Pennebaker, παρουσιάζει τον τροβαδούρο κατά τη διάρκεια της αγγλικής περιοδείας του στην Αγγλία( όπου ήταν και εξακολουθεί να είναι δημοφιλέστατος), προσφέροντας ένα ιστορικό ντοκουμέντο για το πώς ήταν η επαγγελματική του ζωή.
Εκτεταμένα πλάνα και στιγμιότυπα από την περιοδεία του 1975 περιλαμβάνει η ταινία Renaldo and Clara (1978) όπου εμφανίζεται και η Joan Baez, η οποία διατέλεσε σύντροφός του. Η διάρκεια της ξεπερνά τις 2 ώρες και οι αρχικές κριτικές που έλαβε ήταν αρνητικές αλλά αργότερα αναθεωρήθηκαν. Η σκηνοθεσία έγινε από τον ίδιο τον Dylan!
Χάρις στην ταινία του Martin Scorsese The Last Waltz (1978), η δική μου γενιά, είδε για πρώτη φορά στον κινηματογράφο τον Dylan όπου εμφανίστηκε παίζοντας τα I shall be released, Forever Young, I don’t believe you και Baby let me follow you, με τη συνοδεία των Band. Μαζί με το Woodstock, οι καλύτερες μουσικές ταινίες/ντοκιμαντέρ που έχω δει!
Η ταινία Catchfire (1990) διαφέρει από τα μουσικά ντοκιμαντέρ που διαβάσατε πιο πάνω. Σε σκηνοθεσία Dennis Hopper, η ταινία προβλήθηκε στην Ελλάδα με τίτλο Στο στόχαστρο του εκτελεστή και πρωταγωνίστησαν μεγάλα ονόματα όπως Jodie Foster, John Turturro, Vincent Price κι ο ίδιος ο σκηνοθέτης. Τώρα θα μου πείτε που κολλάει ο Dylan; κάνει μια πολύ μικρή εμφάνιση (σ.σ. αυτό στην κινηματογραφική γλώσσα, ονομάζεται Cameo appearance) μαζί με τους Charlie Sheen, Joe Pesci και Catherine Keener and Bob Dylan. Δύο χρόνια αργότερα επανακυκλοφόρησε με τίτλο Backtrack(director’s cut).
Αν θυμάμαι μια κινηματογραφική ταινία με εμφάνιση του Dylan, μετά τα Pat Garrett and Billy the Kid και Rolling Thunder είναι το Hearts of Fire(1987) κι αυτό γιατί είχα δουλέψει στο promotion το soundtrack της ταινίας, άσε που την είδα δει κιόλας. Εδώ ο Dylan υποδύεται ένα rock star που έχει κάνει ό,τι μπορεί να απομακρυνθεί από τα φώτα της δημοσιότητας, για να επανέλθει. Στο soundtrack εκτός του Dylan που συμμετέχει με 3 τραγούδια, ακούγονται η Fiona (σ.σ. ναι η rock τραγουδίστρια και σύζυγος του παραγωγού Beau Hill) και ο Άγγλος ηθοποιός Rupert Everett, που παίζει στην ταινία και ακούγεται σε 2 τραγούδια). Ούτε την ταινία θυμάμαι, ούτε το soundtrack.
Το I'm Not There (2007) σε σκηνοθεσία Todd Haynes, ο οποίος έγραψε το σενάριο μαζί με τον Oren Moverman, είναι μια πειραματική βιογραφική ταινία, εμπνευσμένη από τη ζωή και τη μουσική του Αμερικανού τροβαδούρου, με έξι ηθοποιούς που τον ενσαρκώνουν διαφορετικές πτυχές της ζωής του. Οι ηθοποιοί είναι οι Christian Bale, Cate Blanchett, Marcus Carl Franklin, Richard Gere, Heath Ledger και ο Ben Whishaw. Το soundtrack ήταν 2πλό cd, με τον Bob Dylanκαι τους Hawks να ακούγονται στους τίτλους του τέλους στο ομώνυμο τραγούδι που προέρχεται από τις ηχογραφήσεις του Basement Tapes αλλά δεν είχε συμπεριληφθεί. Για την ιστορία, ο Dylan εμφανίζεται σε μερικά πλάνα από συναυλία του!Διαβάστε oνόματα ηθοποιών: John Goodman, Jeff Bridges, Penélope Cruz, Val Kilmer, Mickey Rourke, Jessica Lange, Luke Wilson, Angela Bassett, Bruce Dern, Ed Harris, Chris Penn, Christian Slater κ.α. όλοι αυτοί πρωταγωνιστούν στην ταινία του Larry Charles, Masked and Anonymous (2003) όπου ο Dylan πρωταγωνιστή και υποδύεται ένα μουσικό που αποφυλακίζεται με σκοπό να δώσει μια μόνο συναυλία κι αυτή φιλανθρωπική. Δεν την έχω δει και δεν την είχα υπ΄όψιν μου!
Την άλλη Κυριακή: Τα Καλύτερα Blues Άλμπουμ της Δεκαετίας του 80
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΡΙΧΑΡΔΟΣ
19/1/25
Δημοσίευση σχολίου