Τον Αύγουστο του 1971, οι Who κυκλοφόρησαν το 5ο στούντιο άλμπουμ τους, το ιστορικό Who’s Next. Το άλμπουμ αυτό, που είναι το εμπορικότερο της καριέρας τους και συγχρόνως θεωρείται ως το σημαντικότερο έργο τους, προέκυψε από σπόντα: Η αρχική επιθυμία του Pete Townshend ήταν να δημιουργήσει μια ακόμα ροκ όπερα, στα πρότυπα του Tommy, με τον τίτλο Lifehouse. Όμως, οι έντονες διαφωνίες του Townshend με τον μάνατζέρ τους Kit Lambert, αλλά και η καταλυτική παρέμβαση του παραγωγού Glyn Johns, ματαίωσαν το αρχικό πλάνο και οδήγησαν στη δημιουργία του Who’s Next. Αυτό, βεβαίως, δεν θα πει ότι πήγε χαμένη η έως τότε δουλειά. Από τα εννέα τραγούδια του άλμπουμ, τα οκτώ προέρχονται από το Lifehouse project, ενώ το ένατο είναι συνεισφορά του John Entwistle. Ανεξάρτητα πάντως από τον πλάγιο τρόπο που γεννήθηκε, το Who’s Next θεωρείται σήμερα, όχι απλώς το καλύτερο άλμπουμ των Who, αλλά ένα από τα καλύτερα στην ιστορία του ροκ, κατέχοντας τη θέση 77 στη λίστα των 500 σπουδαιότερων άλμπουμ στον κόσμο, του περιοδικού Rolling Stone.
ΠΩΣ ΠΡΟΕΚΥΨΕ ΤΟ ΑΛΜΠΟΥΜ
Όπως είπαμε, ο Pete Townshend είχε βάλει από νωρίς στα σκαριά την ροκ όπερα Lifehouse, αμέσως μετά την ολοκλήρωση του Tommy. O Kit Lambert, παρόλο που διαφωνούσε με τη νέα όπερα (φοβούμενος ότι οι fans των Who θα κουράζονταν πια), «έβαλε πλάτη» στα σχέδια του Townshend. Μερίμνησε για τη μετακίνηση του γκρουπ στη Νέα Υόρκη, προκειμένου να ηχογραφήσουν σε ιδανικές συνθήκες το νέο τους υλικό, στα Record Plant Studios. Είχε μάλιστα φροντίσει να συνεισφέρουν στην ηχογράφηση κάποιοι πολύ εκλεκτοί κύριοι της αμερικάνικης μουσικής σκηνής: Ο σπουδαίος Al Kooper στο Hammond, ο εξαιρετικός τζαζίστας Ken Ascher στο πιάνο και ο πληθωρικός Leslie West στην κιθάρα. Παρόλη όμως τη γενναιόδωρη προετοιμασία της ηχογράφησης, το αποτέλεσμα δεν άρεσε στον Townshend. Κάπου εκεί, λοιπόν, θυμήθηκε τον παλιό του γνώριμο Glyn Johns, που είχε κάνει την παραγωγή του My Generation (1965) και που, στο μεταξύ, είχε εξελιχθεί σε παραγωγό με κύρος. Σ’ αυτόν λοιπόν παρέδωσε ο Pete Townshend τις μπομπίνες με τις αμερικάνικες ηχογραφήσεις, αμέσως μόλις επέστρεψε στην Αγγλία. Ο Glyn Johns δεν ενθουσιάστηκε με την ιδέα της όπερας Lifehouse. Θεώρησε ότι τα νέα τραγούδια δεν χρειάζονταν κάποια υποστηρικτική ιστορία για να έχουν νόημα. Στέκονταν όπως ήταν, από μόνα τους. Πρότεινε λοιπόν απλώς να τα χρησιμοποιήσουν για να φτιάξουν ένα κανονικό άλμπουμ. Και αφού έπεισε τον Townshend για την εγκατάλειψη της ιδέας της όπερας, τον έπεισε και να αφήσουν στην άκρη τις ηχογραφήσεις της Νέας Υόρκης και να δουλέψουν όλο το υλικό απ’ την αρχή.
ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ
Με υπόδειξη του Glyn Johns, η ηχογράφηση του νέου άλμπουμ θα γινόταν στα Olympic Sound Studios του Barnes. Κατ’ εξαίρεση πάντως, το πρώτο τραγούδι του δίσκου, το Won’t Get Fooled Again, το ηχογράφησαν στο Rolling Stones Mobile Studio, που ήταν παρκαρισμένο στο σπίτι του Mick Jagger, στο Stargroves, τον Απρίλιο ’71. Στη συνέχεια, κατόπιν επιμονής του Johns, ηχογράφησαν τα υπόλοιπα οκτώ τραγούδια του άλμπουμ στο Olympic. Το κλίμα, κατά την ηχογράφηση ήταν εξαιρετικό. Τα μέλη του γκρουπ ένιωθαν απελευθερωμένα από τις δεσμεύσεις που επιβάλλει η προσκόλληση στο λιμπρέτο της όπερας, έχοντας πια τη δυνατότητα να αφοσιωθούν στη δυναμική του κάθε τραγουδιού ξεχωριστά. Επιπλέον, εύρισκαν τη δουλειά του Glyn Johns καταπληκτική. Σε αντίθεση με τα Record Plant sessions, όπου το βάρος είχε δοθεί κυρίως στην «εικόνα» των Who, ο Johns νοιαζόταν για την ποιότητα του ήχου. «Είχαμε μείνει άναυδοι με τους ήχους, που ο Glen μπορούσε να παραγάγει», θυμάται ο Pete Townshend. Ό,τι έφτιαχνε ο Glen Johns, το έκανε για την ποιότητα της μουσικής, όχι για εντυπωσιασμό. Μέχρι και στον Keith Moon έβαλε περιορισμούς, αποτρέποντάς τον απ’ τα ατέλειωτα ρολαρίσματα, στα οποία είχε έφεση. Και πραγματικά, ο Moon δεν έχει παίξει ποτέ του καλύτερα απ’ ό,τι σ’ αυτό το άλμπουμ. Μέσα στο μήνα Μάιο ’71 είχε ολοκληρωθεί το κυρίως μέρος της ηχογράφησης. Μένανε κάποια overdubs από τον βιολονίστα Dave Arbus και από τον πιανίστα Nick Hopkins. Τέλος, θα πρέπει να τονίσουμε τον καταλυτικό ρόλο του synthesizer στον ήχο του άλμπουμ, ειδικά στο Baba O’Reily και στο Won’t Gey Fooled Again. Το αποτέλεσμα της ηχογράφησης κρίθηκε από όλους εξαιρετικό. Οι Who ήταν ενθουσιασμένοι με τη δουλειά του Johns, σε βαθμό που τον άφησαν ελεύθερο να επιλέξει εκείνος ποια τραγούδια και με ποια σειρά θα έμπαιναν στο άλμπουμ. Παρά ταύτα, στα credits του δίσκου, ο Johns αναφέρεται απλώς ως associate producer!
ΤΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟ
Δεν μπορώ να ξεχάσω το σούσουρο που είχε προξενήσει η φωτογραφία του εξωφύλλου. Βλέπετε, είμαστε ακόμη στο 1971 και η εικόνα τεσσάρων νεαρών, που έχουν μόλις ουρήσει πάνω σε μια μπετοκολόνα, δεν είναι ένα συνηθισμένο θέαμα. Υπάρχει όμως ένας ισχυρός συμβολισμός σ’ αυτή τη φωτογραφία: Η μπετοκολόνα παραπέμπει ευθέως στον διαστημικό μονόλιθο που «πρωταγωνιστεί» στην εμβληματική ταινία του Stanley Kubrick ‘2001: Οδύσσεια του Διαστήματος’. Ταυτόχρονα, το σκηνικό του εξωφύλλου, ένα τοπίο πνιγμένο μέσα σε απόβλητα ορυχείων, συμβολίζει το παρελθόν της Μεγάλης Βρετανίας και της βιομηχανικής επανάστασης. Και οι Who ουρούν επάνω σ’ αυτά! Βέβαια, για να ακριβολογούμε, μόνο ο Townshend είχε ουρήσει πραγματικά. Οι άλλοι τρεις -ποιος ξέρει; - είχαν ξαλαφρώσει νωρίτερα, οπότε γι’ αυτούς χρησιμοποιήθηκε ένα ποτιστήρι! Η φωτογραφία τραβήχτηκε από τον Αμερικάνο Ethan Russell (γνωστό για εξώφυλλα των Beatles και των Rolling Stones), στις 4 Ιουλίου 1971, στο δρόμο από το Sheffield στο Leicester. Το 2003, το μουσικό κανάλι VH1 ανακήρυξε αυτό το εξώφυλλο, ως ένα από τα καλύτερα όλων των εποχών.
ΥΠΟΔΟΧΗ
Το άλμπουμ κυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 1971 και έγινε δεκτό με μεγάλο ενθουσιασμό από κριτικούς και κοινό. Το νεοϋορκέζικο περιοδικό Village Voice αξιολόγησε το Who’s Next ως το καλύτερο rock album των τελευταίων ετών, ενώ το βρετανικό Sounds απορούσε πώς οι Who κατόρθωσαν να παρουσιάσουν κάτι ανώτερο από το συγκλονιστικό Tommy. Το Rolling Stone είχε να εκθειάσει την ποιότητα της παραγωγής εξίσου με την ποιότητα της μουσικής, την ίδια στιγμή που οι μουσικοκριτικοί των ΗΠΑ ανακήρυξαν το Who’s Next ως το καλύτερο άλμπουμ του 1971. Σε ό,τι αφορά το κοινό, τι να πούμε; Νο 4 σε πωλήσεις στις ΗΠΑ και -επιτέλους- Νο 1 στη Μεγάλη Βρετανία, για πρώτη και τελευταία φορά στην ιστορία τους. Σήμερα, το Who’s Next θεωρείται από όλους ως το καλύτερο άλμπουμ των Who και ένα από τα καλύτερα στον κόσμο.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
Όπως είπαμε, το άλμπουμ περιέχει εννέα κομμάτια, εκ των οποίων τα οκτώ είναι συνθέσεις του Pete Townshend και προέρχονται από το Lifehouse και ένα είναι σύνθεση του μπασίστα John Entwistle και έχει τίτλο My Wife. O Roger Daltrey κάνει πρώτη φωνή σε έξι κομμάτια και ο Pete Townshend σε δύο, ενώ το My Wife το ερμηνεύει ο συνθέτης του John Entwistle.
1. Baba O’Riley: Το άλμπουμ ξεκινά με ένα αγέραστο synth riff, που αποτελεί το σήμα κατατεθέν όλου του δίσκου. Το κομμάτι, ένα από τα πιο δυναμικά των Who, διακρίνεται για τις ορμητικές συγχορδίες – ανεμόμυλους του Townshend και για την ουράνια ερμηνεία του Roger Daltrey. Ο τίτλος του τραγουδιού δεν έχει καμία σχέση με τους στίχους, έχει δοθεί ως φόρος τιμής του Pete Townshend στον γκουρού του Meher Baba και στον μινιμαλιστή συνθέτη Terry Riley. Το μέρος του βιολιού ερμηνεύεται από τον Dave Arbus, βιολιστή του γκρουπ East of Eaden.
2. Bargain: Αν λοιπόν, το πρώτο τραγούδι είχε τον τίτλο του αφιερωμένο στον Meher Baba, το δεύτερο έχει αφιερωμένους τους στίχους του. I’d gladly lose me to find you, που λέει το τραγούδι στην αρχή του, είναι μια φράση κλισέ του Baba. Αλλά και γενικότερα, το όλο «παζάρι» (Bargain) της εγκατάλειψης των επίγειων αγαθών με αντάλλαγμα την πνευματική φώτιση, είναι η ουσία της διδασκαλίας του γκουρού Meher Baba και αποτελούσε τον ακρογωνιαίο λίθο στη στάση ζωής του Townshend. Ο Daltrey, παρόλο που δεν είχε τα ίδια «πιστεύω», ερμηνεύει το τραγούδι συγκλονιστικά. Το synthesizer ARP 2500, που χρησιμοποιείται σ’ αυτό το κομμάτι είναι αυτό που χρησιμοποίησε αργότερα ο Spielberg, στην ταινία Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου (1977).
3. Love Ain’t for Keeping: Το τραγούδι αυτό, που είχε γραφτεί για έναν από τους πρωταγωνιστές του Lifehouse, τον Σκοτσέζο αγρότη Ray, θέλει να εκφράσει το απλό συναίσθημα να μοιράζεσαι την αγάπη που νιώθεις και να μην την κρατάς για τον εαυτό σου. Ένα δυνατό ροκ κομμάτι στην πρώτη του ηχογράφηση στα Record Plant Studios, που εδώ εμφανίζεται σε μια πιο unplugged εκδοχή.
4. My Wife: Η σύνθεση αυτή του John Entwistle είναι ό,τι καλύτερο έχει γράψει για τους Who, μαζί ασφαλώς με το Heaven and Hell. Οι στίχοι γράφτηκαν ύστερα από έναν καυγά που είχε ο John με τη γυναίκα του, που περιγράφεται εδώ αρκετά χιουμοριστικά. Το τραγούδι προοριζόταν στην αρχή για σόλο κυκλοφορία από τον John, όμως ο Glyn Johns τον έπεισε να το περιλάβει στο άλμπουμ. Στην εκτέλεση του κομματιού προκαλούν εντύπωση τα χάλκινα πνευστά, ενώ θα πρέπει να προσεχτεί ιδιαίτερα ο τρόπος που παίζει εδώ τα ντραμς ο Keith Moon.
5. The Song is Over: Η πρώτη πλευρά του LP κλείνει με αυτό το πολύ όμορφο τραγούδι, το οποίο προοριζόταν αρχικά για το κλείσιμο της όπερας Lifehouse. Η πρώτη φωνή ανήκει στον Pete Townshend. O Daltrey περιορίζεται στα φωνητικά του ρεφρέν. Το μέρος του πιάνου ερμηνεύεται από τον υπέροχο πιανίστα Nicky Hopkins, που μας έχει χαρίσει απλόχερα στιγμές ευαισθησίας, κυρίως σε τραγούδια των Stones.
6. Getting in Tune: Η δεύτερη πλευρά του δίσκου αρχίζει όπως τελειώνει η πρώτη, με το τρυφερο πιανάκι του Nicky Hopkins. I am in tune (δεν παραφωνώ) τραγουδάει ο Daltrey, λες και θα μπορούσε ποτέ να είναι διαφορετικά! Εξαιρετική η δουλειά του Entwistle στο μπάσο. Από τα αγαπημένα μου στο δίσκο.
7. Going Mobile: Ένα ωραίο ροκάκι, που έρχεται σε αρμονική αντίθεση με τα προηγούμενα μελωδικά τραγούδια και δίνει και την ευκαιρία στον Keith Moon να ξεμουδιάσει λιγάκι. Οι στίχοι μιλάνε για ένα ταξιδάκι με το αυτοκίνητο προς άγνωστο προορισμό, κάτι που άρεσε πολύ στον Pete Townshend να κάνει. Ίσως λοιπόν, επειδή αφορά κάτι τόσο προσωπικό, ανέλαβε να το ερμηνεύσει ο ίδιος, αφήνοντας τον Daltrey να τραγουδήσει τα δύο επόμενα. Και ευτυχώς! Γιατί τα δύο επόμενα είναι τα κορυφαία του άλμπουμ και ίσως και τα κορυφαία των Who.
8. Behind Blue Eyes: Μία από τις ομορφότερες ροκ μπαλάντες ever! Έχουμε γράψει αναλυτικά γι’ αυτό το τραγούδι, στη στήλη «Έτσι γράφτηκε» (Δείτε εδώ: https://www.rockmachine.gr/2024/11/who-behind-blue-eyes.html). Να συμπληρώσουμε μόνο, ότι τα ντραμς του Keith Moon ακούγονται για πρώτη φορά μετά τη μέση της διάρκειας του τραγουδιού, κάπου στο 2.15’, προκαλώντας τον βιογράφο των Who, τον Dave Marsh, να σχολιάσει ότι αυτή ήταν η πρώτη και τελευταία φορά που ο Moon έμεινε τόση ώρα σιωπηλός.
(9. Won’t Get Fooled Again: Το καλύτερο τραγούδι του δίσκου. Όχι! Το καλύτερο τραγούδι των Who! Με εξαιρετικούς στίχους, με υποδειγματικό παίξιμο, με ουσιαστική συμμετοχή του ARP synthesizer και, κυρίως, με την ανεπανάληπτη κραυγή του Roger Daltrey να στεφανώνει την εκφραστικότητα της ερμηνείας του.
Το τραγούδι μιλάει για μία επανάσταση: Στην πρώτη στροφή περιγράφει τον ξεσηκωμό. Στη δεύτερη την ανατροπή του καθεστώτος και στο τέλος τον ξεπεσμό της επανάστασης σε ένα νέο καθεστώς και σε ένα νέο κατεστημένο (Meet the new boss, same as the old boss). O Townshend, παρόλο που φαίνεται να υποστηρίζει τον επαναστατικό ενθουσιασμό των νέων της εποχής του, στο τέλος φανερώνει τον πεσιμισμό του, θεωρώντας δεδομένη τη διαφθορά του νέου καθεστώτος (κάπως όπως και οι Beatles στο δικό τους τραγούδι Revolution). «Μια επανάσταση δεν μπορεί να αλλάξει τίποτα», λέει ο Townshend, «όταν ανατρέπει ένα καθεστώς, για να γίνει νέο καθεστώς στη θέση του». Το synthesizer, όπως είπαμε, παίζει δραστικό ρόλο στο κομμάτι, σηματοδοτώντας τον ξεσηκωμό στην αρχή, αλλά και την υποβόσκουσα νέα επανάσταση, μετά την επικράτηση της πρώτης.
Η κραυγή του Roger Daltrey, που πιθανότατα είναι η τελειότερη κραυγή στη ροκ μουσική, απαίτησε μεγάλη προσπάθεια εκ μέρους του μέχρι να βγει μνημειώδης. Ο καημένος ο Daltrey καθόταν μόνος του στο στούντιο και προσπαθούσε. Όταν, τελικά, έβγαλε ΤΗΝ κραυγή, οι υπόλοιποι -που ήταν έξω και γευμάτιζαν- τρόμαξαν! Νόμιζαν ότι ο Roger ούρλιαζε στον ηχολήπτη!
ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ
Το είπαμε ήδη, αλλά να το ξαναπούμε: Το καλύτερο άλμπουμ των Who. Ένα «γεμάτο» άλμπουμ, χωρίς fillers, και με εξαιρετικούς στίχους, από την αρχή ως το τέλος (ιδίως στο τέλος!). Οι Who ροκάρουν με τη γνωστή τους ανεξάντλητη ενέργεια, κάπως όμως πιο τιθασευμένοι (προς όφελος της ποιότητάς τους). Και μας παραδίδουν ένα από τα καλύτερα ροκ άλμπουμ όλων των εποχών. Και αν λάβει κανείς υπόψη τις επικές διαστάσεις του αποτελέσματος, χάρη στην εμπνευσμένη χρήση των πλήκτρων, μπορούμε να το συμπεριλάβουμε και στα καλύτερα prog άλμπουμ.
ΔΙΚΑΙΟΠΟΛΙΣ
13/12/24
Ο ΣΩΤΗΡΗΣ ΤΣΙΑΠΗΣ ΓΙΑ ΤΟ WHO'S NEXT
Μέσα σε μιά έντονα ανταγωνιστική χρονιά σπουδαίων άλμπουμs τηs ροκ δισκογραφίαs (1971), μεταξύ αυτών τα εμβληματικά Fireball, Led Zeppelin IV και Aqualung, οι Who κυκλοφόρησαν τον καλύτερο για μένα δίσκο τηs καριέραs τουs, το Who's next. (εξαιρείται η ροκ όπερα Tommy με την ενιαία θεματολογία-concept album). αυτόs ο δίσκοs δυναμίτηs στάθηκε στα ίσια απέναντι στα προαναφερθέντα μεγαθήρια και εμπλούτισε τον όρο classic rock σε όλεs του τιs διαστάσειs. Η συνθετική μεγαλοφυία του Pete Townshend σε ιλιγγιώδη έμπνευση, οι ανατριχιαστικοί λαρυγγισμοί του Roger Daltrey υπεράνω κριτικήs, και το rhythm section των Keith Moon και John Entwistle σε τρομακτική φόρμα να δένουν αρμονικά και να χτίζουν το ηχητικό υπόβαθρο των τραγουδιών. Το άλμπουμ ανοίγει με την κομματάρα Baba O' Riley που έδωσε στον Townshend την ευκαιρία να χρησιμοποιήσει το - κάπωs αταίριαστο για το ύφοs τουs - συνθεζάϊζερ, και το οποίο κλείνει με το σόλο βιολί του Dave Arbus (μέλοs των East of Eden). ακολουθεί η ροκ καταιγίδα Bargain με τα φοβερά κιθαριστικά ακόρντα του Townshend να σε κοπανάνε δίχωs έλεοs, ενώ μαγική και η πολυδιασκευασμένη μπαλάντα Behind blue eyes. Θα σταθώ όμωs ιδιαίτερα στο οκτάλεπτο έποs Won't get fooled again, το οποίο μετά από εκατοντάδεs ακροάσειs μου προκαλεί πάντα τα ίδια συντριπτικά συναισθήματα. Το άλμπουμ θεωρώ οτι είναι από μουσικήs - στιχουργικήs - θεματικήs σκοπιάs ένα εξαιρετικό μουσικό επίτευγμα και - πρέπει να - συγκαταλέγεται μέσα στα σημαντικότερα μουσικά έργα όλων των εποχών! θα έλεγα οτι είναι αξεπέραστο ακόμα και για τουs ίδιουs τουs δημιουργούs του, οι οποίοι έφτασαν μ αυτό στο αποκορύφωμα τηs καλλιτεχνικήs τουs υπόστασης!
Δημοσίευση σχολίου