ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ
Ο Leo Fender (Clarence Leonidas Fender ήταν το πλήρες όνομά του) γεννήθηκε το 1909 στην Καλιφόρνια, από γονείς αγρότες. Στα οκτώ του χρόνια διαγνώστηκε με καρκίνο στο αριστερό μάτι, με συνέπεια να του το αφαιρέσουν και να το αντικαταστήσουν με γυάλινο. Για να τον βοηθήσουν να ξεπεράσει κάπως το πρόβλημά του, οι γονείς του τον έστρεψαν στη μουσική (πιάνο και σαξόφωνο), χωρίς όμως να καταφέρουν να του κεντρίσουν το ενδιαφέρον. Αλλού ήταν η κλίση του. Αυτό που τον συγκινούσε ήταν να καταπιάνεται με εργαλεία και επισκευές. Έτσι, όταν σε ηλικία 14 χρονών, επισκέφτηκε το ηλεκτρολογείο αυτοκινήτων που είχε ένας θείος του, μαγεύτηκε! Δεν πέρασε πολύς καιρός και ο νεαρός Leo μπορούσε να επισκευάζει ραδιόφωνα, σ’ ένα μικρό εργαστήριο που του έστησαν οι γονείς του στο σπίτι τους. Όπως ήταν αναμενόμενο, το ενδιαφέρον του επεκτάθηκε γρήγορα και στα ηχεία, τους ενισχυτές και ό,τι άλλο χρησίμευε στο να διαδίδεις τον ήχο. Σύντομα έγινε γνωστός γι’ αυτές του τις γνώσεις, με αποτέλεσμα να προστρέχουν σ’ αυτόν όλο και περισσότεροι τοπικοί μουσικοί. Η τύχη του όμως άλλαξε τελείως το 1945, όταν γνώρισε τον Clayton Orr ‘Doc’ Kauffman, έναν κιθαρίστα, που εργαζόταν ως τότε στην εταιρία κατασκευής κιθαρών Rickenbacker. Οι δυο τους αποφάσισαν να ενώσουν τις γνώσεις τους και να ιδρύσουν την εταιρία K&F Manufacturing Corporation, πατεντάροντας μάλιστα αμέσως και έναν μαγνήτη κιθάρας, που είχε κατασκευάσει ο Leo Fender. Ήταν η τέλεια συγκυρία! Ακριβώς πάνω στην ώρα που ο Fender πλασάριζε τους επί παραγγελία μαγνήτες του, όλο και περισσότεροι μουσικοί επιζητούσαν τον ηλεκτρικό ήχο, για μεγαλύτερη ένταση, αλλά και μεγαλύτερη ποικιλία ηχοχρωμάτων. Δεν αρκεί όμως μόνο η καλή μοίρα για να πετύχεις. Τι ήταν λοιπόν αυτό, που έκανε τον Fender να ξεχωρίσει;
Το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου (1945), σηματοδοτεί και το τέλος των Big Bands και την αντικατάστασή τους από μικρότερα σχήματα που έπαιζαν κυρίως boogie-woogie, rhythm and blues, western swing και honky-tonk. Τα σχήματα αυτά προφανώς δεν είχαν την πολυτέλεια των χάλκινων πνευστών που διέθεταν οι Big Bands, προσπάθησαν λοιπόν να αποκαταστήσουν αυτή την έλλειψη διαπεραστικού ήχου με την χρήση της ηλεκτρικής κιθάρας. Βέβαια τότε, όταν έλεγαν ηλεκτρική κιθάρα, εννοούσαν, λίγο-πολύ, μια κλασική κιθάρα με ηχείο, ενισχυμένη με έναν μαγνήτη. Πιο κοντά στη σημερινή πραγματικότητα ήταν η Rickenbacker και η Gibson, που διέθεταν τις λεγόμενες lap steel guitars, δηλαδή slide κιθάρες, που παίζονταν ακουμπισμένες στα πόδια των μουσικών. Όμως, η διαρκώς αυξανόμενη ανάγκη για μεγάλες αίθουσες χορού και συναυλιών απαιτούσε εντονότερα, ισχυρότερα, αλλά και φθηνότερα όργανα. Επίσης, οι κιθαρίστες χρειάζονταν «ταχύτερες» ταστιέρες για να αποδώσουν καλά την καινούργια μουσική. Ο Fender, παρόλο που δεν ήταν κιθαρίστας, αντιλαμβανόταν την ανάγκη κατασκευής μιας κιθάρας, που θα ήταν εύκολο να την κρατάς, να την κουρδίζεις και να την χειρίζεσαι, αλλά και ταυτόχρονα να μην κάνει αντήχηση μέσα σ’ ένα αχανές dance hall, και είχε βάλει στόχο να δημιουργήσει ένα τέτοιο πρωτότυπο. Ο συνεταίρος του όμως, ο Doc Kauffman, δεν είχε την υπομονή να περιμένει και, απογοητευμένος από τις μέχρι τότε «χαμηλές πτήσεις» της εταιρίας τους, αποχώρησε το 1946.
Ο Fender μετονόμασε την εταιρία σε Fender Manufacturing και στη συνέχεια, το 1947, σε Fender Electric Instrument Co."και καταπιάστηκε απερίσπαστος με το νέο μοντέλο. Πράγματι, το 1948 ήταν σε θέση να παρουσιάσει το πρωτότυπο μιας κιθάρας χωρίς ηχείο (solid body) και με έναν μαγνήτη, η οποία βγήκε σε παραγωγή το 1950, με το όνομα Fender Esquire, και το 1951 ένα όμοιο μοντέλο, με δύο μαγνήτες αυτή τη φορά, που το ονόμασε Broadcaster. Το όνομα αυτό όμως έτυχε να είναι πατενταρισμένο και ο Fender μετονόμασε το νέο μοντέλο σε Telecaster. Έτσι προέκυψε η πιο ονομαστή και η πιο δημοφιλής κιθάρα στην Ιστορία, η κιθάρα που την δόξασαν μουσικοί όπως οι Keith Richards, Bob Dylan, Eric Clapton, David Gilmour και Chrissie Hynde. Μια κιθάρα, που το άμεσα αναγνωρίσιμο σχήμα της είναι εμπνευσμένο από τις ισπανικές κιθάρες και παραμένει το ίδιο, ακόμα και σήμερα.
Η ΘΕΪΚΗ STRATOCASTER
Η ευρεία χρήση της Telecaster από πολλούς διαφορετικούς κιθαρίστες, έφερε αμέσως και τα πρώτα σχόλια των χρηστών. Τα πιο εποικοδομητικά ανήκαν σίγουρα στον western swing κιθαρίστα Bill Carson (1926-2007), ο οποίος -μεταξύ άλλων- πρότεινε η νέα κιθάρα να αποκτήσει αυτόνομα ρυθμιζόμενους καβαλάρηδες, να έχει τέσσερεις ή και πέντε μαγνήτες, να έχει ένα μοχλό vibrato, που να λειτουργεί και προς τις δύο κατευθύνσεις (πάνω και κάτω) και, τέλος, να έχει ένα πιο εργονομικό περίγραμμα σε σχέση με το μάλλον άβολο σχήμα της Telecaster. O Fender, όπως έκανε πάντα, πήρε πολύ σοβαρά υπόψιν τα σχόλια του Carson και αποφάσισε, όχι να επέμβει στην Telecaster, αλλά να δημιουργήσει ένα νέο μοντέλο απ’ την αρχή. Έτσι, με τη βοήθεια του σχεδιαστή Freddie Tavares, παρουσίασε το νέο του πρωτότυπο, την δοξασμένη Stratocaster, κάπου στα τέλη του 1953.
.jpg)
Χαρακτηριστικό γνώρισμα της νέας κιθάρας ήταν το διπλό κόψιμο στη βάση της ταστιέρας, ώστε τα κάτω τάστα να είναι εύκολα προσβάσιμα από τον χρήστη, αλλά και οι δύο βαθιές καμπυλώσεις της, πάνω και κάτω, ώστε να εξυπηρετεί εργονομικά τον χειριστή της. Μια ακόμα καινοτομία της Stratocaster ήταν οι τρεις μαγνήτες, που πρόσθεταν στην ποικιλία των ακουσμάτων, καθώς μάλιστα μπορούσαν εύκολα να ρυθμίζονται από τους διακόπτες που βρίσκονταν στο σκάφος της κιθάρας. Η ύπαρξη τριών μαγνητών, αλλά και του λεβιέ vibrato ήταν πρωτόγνωρα στις ηλεκτρικές κιθάρες. Να πούμε εδώ, ότι το όνομα Stratocaster οφείλεται στον διευθυντή πωλήσεων της Fender Electric Instrument Co, τον κύριο Don Randall, ο οποίος σκέφτηκε ότι το νέο μοντέλο θα κατακτούσε τη Στρατόσφαιρα! Και δεν είχε άδικο να είναι τόσο αισιόδοξος. Η παρουσίαση της νέας κιθάρας συνέπεσε με την ανάδειξη του rock ‘n’ roll σε ένα πολύ δημοφιλές είδος μουσικής και θα φανταζόταν κανείς, ότι η Stratocaster θα ήταν ακριβώς το κατάλληλο εργαλείο υπεροχής στον χώρο του νέου αυτού είδους. Περιέργως, μόνο αυτό δεν έγινε! Η υποδοχή της νέας, πρωτοποριακής κιθάρας ήταν απρόσμενα χαλαρή.
Και έτσι παρέμεινε η κατάσταση για 3 ακόμη χρόνια. Οπότε, κάτι μνημειώδες συνέβη: Την 1η Δεκεμβρίου 1957, παρουσιάστηκε στην εκπομπή The Ed Sullivan Show ένα rock ‘n’ roll γκρουπ από το Τέξας, ονόματι The Crickets, με αρχηγό τους έναν 21χρονο διοπτροφόρο, τον Buddy Holly, που έπαιζε μια Stratocaster. Και από τότε όλα άλλαξαν! Η Stratocaster ταυτίστηκε με τους μεγάλους του είδους. Αν θέλετε να πάρετε μια ιδέα για το πόσοι και ποιοι χρησιμοποιούν αυτό το μοντέλο κιθάρας, σας παραπέμπουμε σε σχετικό άρθρο της Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Stratocaster_players
ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΜΕ ΚΑΙ ΤΟ ΜΠΑΣΟ: FENDER PRECISION BASS
Παράλληλα με τις κιθάρες, ο Fender καταπιάστηκε και με το ηλεκτρικό μπάσο, όπου η κατάσταση ήταν πιο δύσκολη, αλλά και πιο επείγουσα. Διότι, το μέχρι τότε χρησιμοποιούμενο κόντρα μπάσο (double bass), πέρα του ότι ήταν πελώριο, βαρύ, δυσκίνητο και πανάκριβο, δεν ακουγόταν πια καθόλου δίπλα στις ηλεκτρικές κιθάρες. Ο Fender στηρίχτηκε στην Telecaster, οπότε σύντομα, το 1951, ήταν σε θέση να παρουσιάσει το πρώτο solid body μπάσο, που το ονόμασε Precision Bass (ή και P-Bass). Το όνομα οφείλεται στο γεγονός ότι είχε τάστα, άρα παιζόταν με μεγάλη ακρίβεια (precision). Το νέο δημιούργημα του Fender απαντούσε πειστικά σε όλα τα ζητήματα, που αναφέραμε πιο πάνω: To Precision Bass ήταν μικρό και ελαφρύ, ενώ το solid-body σκάφος του, με τους διπλούς μαγνήτες ήταν ιδανικό για μεγάλους χώρους, αφού ο σχεδιασμός του εκμηδένιζε την αντήχηση.
.jpg)
Ταυτόχρονα με το νέο μπάσο, ο Fender σχεδίασε και παρουσίασε και έναν ταιριαστό ενισχυτή, τον Fender Bassman, που είχε ισχύ 25 Watt και 15ιντσο ηχείο. Ο ενισχυτής αυτός αποτέλεσε το αρχέτυπο για τους πιο γνωστούς ενισχυτές, όπως π.χ. τον Marshall. To 1954, o Fender έκανε κάποιες βελτιώσεις στο σχήμα του Precision Bass κατ’ αναλογία με την Stratocaster, που μόλις τότε κυκλοφόρησε, ενώ το 1957 έγινε ο τελευταίος ανασχεδιασμός του μοντέλου. Το 1960 παρουσιάστηκε και το μοντέλο Jazz Bass, που όπως και το Precision, γνώρισε άμεση αποδοχή και παραμένει δημοφιλές ως τις μέρες μας. Πολύ αργότερα, το 1975, ο Fender παρουσίασε ένα ακόμα ιστορικό μπάσο, το StingRay, όντας όμως πια πρόεδρος της εταιρίας Tri-Sonix, αφού είχε υποχρεωθεί, λόγω προβλημάτων υγείας, να πουλήσει τη δική του εταιρία στην CBS (1965).
Ο ΣΕΜΝΟΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟΣ ΟΡΑΜΑΤΙΣΤΗΣ
Μοιάζει απίστευτο, όπως και να το δει κανείς, να είσαι άσχετος με την κιθάρα και να έχεις δημιουργήσει τις πιο ονομαστές κιθάρες στον κόσμο! «Ήταν παράξενος άνθρωπος ο Leo», λέει ο στενός του συνεργάτης Don Randall (ο νονός της Stratocaster), «είχε την τεχνολογία σαν φετίχ», μας εξηγεί, θέλοντας να μας περιγράψει πώς αφοσιωνόταν ο Fender σε κάποια ιδέα, έτσι που να μην λογαριάζει μόχθο και έξοδα, προκειμένου να την πραγματοποιήσει. «Δεν είχε οικονομικούς φραγμούς. Αν χρειαζόταν μια μεγάλη μηχανή για να πετύχει τον σκοπό του, θα αγόραζε αυτή την μεγάλη μηχανή». Τα ίδια έχει να μας διηγηθεί και ο συνεργάτης του George Fullerton: «Δεν μπορούσες να του αλλάξεις ιδέες. Το μόνο που μπορούσες ίσως να κάνεις θα ήταν να του αποδείξεις ότι η εφαρμογή της ιδέας του θα ήταν ανέφικτη». Το μεγάλο μυστικό του Fender πάντως, ήταν η εργατικότητά του: «Ήταν πολύ δραστήριος και εργατικός. Δεν ήταν καθόλου υπερφίαλος. Δεν ήταν ο τύπος του ανθρώπου, που το έπαιζε φίρμα. Μέχρι το τέλος της ζωής του παρέμεινε σεμνός και προσηνής. Παρέμεινε ο Leo». Τι να κάνουμε; Μπορεί να μην έπαιζε κιθάρα, ήξερε όμως να τις κατασκευάζει.
Ο Leo Fender πέθανε το 1991, από επιπλοκές της ασθένειας Parkinson που έπασχε. Ένα χρόνο αργότερα, εντάχθηκε στο Rock and Roll Hall of Fame .
TRIVIA
- Γεννήθηκε σ’ έναν αχυρώνα, στη φάρμα των γονιών του, οι οποίοι καλλιεργούσαν κηπευτικά, που τα πουλούσαν πάνω σ’ ένα φορτηγάκι, στο Long Beach.
- Εξ αιτίας του γυάλινου ματιού του, o Fender δεν επιστρατεύτηκε κατά τον Β’ ΠΠ. Ποιος ξέρει, αν είχε επιστρατευτεί, ίσως να μην έβρισκε την ευκαιρία να ασχοληθεί με τα ηλεκτρονικά και ίσως οι κιθάρες Fender να μην υπήρχαν!
- Αυτό που είχε σπουδάσει, στ’ αλήθεια, ήταν λογιστής! Άσκησε μάλιστα για λίγο καιρό το επάγγελμα, γρήγορα όμως το εγκατέλειψε.
- Έκανε δύο γάμους, αλλά δεν απέκτησε παιδιά.
- Εκτός από τις κιθάρες του, αγαπούσε τις φωτογραφικές μηχανές και τα σκάφη αναψυχής. Ήταν πάντως απαίσιος φωτογράφος, λέει η δεύτερη γυναίκα του.
ΔΙΚΑΙΟΠΟΛΙΣ
28/10/24
Δημοσίευση σχολίου