ΠΩΣ ΓΡΑΦΤΗΚΕ
Χμ! Δεν ξέρουμε πώς γράφτηκε! Ούτε ο ίδιος ο Phil Collins δεν ξέρει καλά-καλά. Ξέρουμε πότε γράφτηκε, γι’ αυτό δεν υπάρχει αμφιβολία. Γράφτηκε το 1980, ενόσω ο Phil ήταν σε διαδικασία διαζυγίου με την τότε σύζυγό του (και μητέρα των δύο πρώτων παιδιών του), την Andrea Bertorelli. Η απογοήτευση που ένιωθε, εξ αιτίας του διαζυγίου, είναι διάχυτη στους στίχους του τραγουδιού, αλλά και στον τρόπο που το ερμηνεύει. Ο ίδιος πάντως επιμένει ότι δεν ξέρει πώς άρχισε να γράφει το κομμάτι, ούτε τι λένε οι στίχοι του: «Απλώς χαζολογούσα. Μου είχαν κολλήσει στο μυαλό οι συγχορδίες του τραγουδιού, που τις βρήκα πολύ ωραίες, οπότε στάθηκα μπροστά στο μικρόφωνο και άρχισα να τραγουδάω τυχαίες λέξεις πάνω στις συγχορδίες και έτσι, σιγά-σιγά, προέκυψαν οι στίχοι, εντελώς αυθόρμητα. Με φοβίζει λίγο αυτός ο αυθορμητισμός, είναι όμως αλήθεια: Ό,τι ακούτε στο τραγούδι, είναι 99,9% αυθόρμητο. Για να μην ξεχάσω τους στίχους, τους έγραψα στο πίσω μέρος μιας ταπετσαρίας τοίχου, που ήταν πεταμένη εκεί δίπλα. Δεν αναφέρονταν σε κάτι συγκεκριμένο. Το μόνο βέβαιο είναι ότι περιείχαν πολύ θυμό και απόγνωση». Παρόλο που εκείνη την εποχή, ο Phil Collins απείχε προσωρινά από τους Genesis, μέχρις ότου ηρεμήσει από το διαζύγιο, έπαιξε το καινούργιο του τραγούδι στα άλλα δύο μέλη της μπάντας, τον Mike Rutherford και τον Tony Banks, αλλά δεν τους άρεσε, γι’ αυτό και αποφάσισε να το ηχογραφήσει μόνος του. Ο Tony Banks πάντως επιμένει, ότι δεν άκουσε ποτέ το τραγούδι πριν κυκλοφορήσει.
ΠΩΣ ΗΧΟΓΡΑΦΗΘΗΚΕ
Η ηχογράφηση του τραγουδιού έγινε στο στούντιο Townhouse του Λονδίνου, σε συμπαραγωγή του Phil Collins με τον Hugh Padham, ο οποίος θα γινόταν μόνιμος συνεργάτης του τα επόμενα χρόνια. Μουσικά, οι στίχοι ακουμπάνε σε μια αλληλουχία συγχορδιών, που ακούγονται δυσοίωνες, καθώς βγαίνουν από έναν Prophet-5 αναλογικό συνθεσάιζερ και συνοδεύονται από ένα απλό drum machine Roland CR-78. Η χρήση vocoder σε κάποια σημεία του τραγουδιού, τονίζει τη δραματικότητα των στίχων, ενώ ο μέγας βιολιστής L. Shankar προσθέτει τις πολύτιμες πινελιές του. Εξίσου σημαντικός είναι και ο ρόλος της ηλεκτρικής κιθάρας, παιγμένης από τον Daryl Stuermer, που δημιουργεί κάποιους απόκοσμους ήχους, οι οποίοι -κατά τον Collins- θυμίζουν ηλεκτρική ξυριστική μηχανή. Το σετ της ηχογράφησης συμπληρώνεται από το μπάσο του John Giblin. Και πάνω απ’ όλα αυτά, η φωνή του Phil Collins: Καθαρή, στακάτη, με συγκρατημένη οργή. Μέχρι το σημείο που λέει: “The hurt doesn't show, but the pain still grows / It's no stranger to you and me”. Κι εκεί, μπαίνουν τα ντραμς! Αυτά τα αλλόκοτα, ανεπανάληπτα ντραμς!
ΤΟ ΞΕΣΠΑΣΜΑ ΤΩΝ ΝΤΡΑΜΣ
Η αλήθεια είναι, ότι ένας προσεκτικός παρατηρητής θα έπρεπε να περιμένει κάποια αλλαγή ρυθμού, κάποια αλλαγή τονικότητας, κάτι -τέλος πάντων- που θα έβγαζε το τραγούδι από τη μονοτονία των πρώτων στροφών και θα έδινε μια διέξοδο στα καταπιεσμένα συναισθήματα του ερμηνευτή. Ποιος όμως θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί αυτήν την ΕΚΡΗΞΗ των ντραμς, εκεί καταμεσής ενός τόσο αργού κομματιού. «Είναι το καλύτερο γέμισμα ντραμς, που έχω ακούσει», λέει ο Ozzy Osbourne, «και παραμένει καταπληκτικό»! Και πραγματικά, αυτά τα ντραμς όχι μόνον εκτοξεύουν το In The Air Tonight, αλλά θέτουν τα standards για τον ήχο των ντραμς στη δεκαετία του ’80.
«Δεν είναι κάτι που είχα προσχεδιάσει», λέει σε μια συνέντευξή του ο Phil Collins, «απλώς, σε κάποιο take έπαιξα αυτό το γέμισμα και αποφασίσαμε να το κρατήσουμε. Δεν ήταν ότι σκεφτήκαμε ότι με αυτό θα τους αφήσουμε όλους με ανοιχτό το στόμα. Τίποτα τέτοιο». Και το καλύτερο είναι, ότι ο καταπληκτικός αυτός ήχος των ντραμς προέκυψε τυχαία: Κάποια στιγμή, ο τεχνικός ήχου άναψε τα μικρόφωνα επικοινωνίας του control με τον καλλιτέχνη μέσα στο ηχομονωμένο στούντιο και ο Phil Collins άκουσε τον ήχο των ντραμς του μέσα από αυτά τα μικρόφωνα, του άρεσε η αντήχηση που έκαναν και αποφάσισε να ηχογραφήσει με αυτά τα μικρόφωνα ανοιχτά. Η μέθοδος αυτή καθιερώθηκε να λέγεται gated reverb και χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον στα 80s.
ΥΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ
Οι κριτικές υπήρξαν διθυραμβικές: «ένα διαμάντι φουτουριστικού ποπ, με σαγηνευτικό ρυθμό», «η πρωτοπορία του πειραματικού ποπ», «ένα σπάνιο δείγμα μοναδικότητας κλασικού ροκ», είναι κάποιοι από τους ενθουσιώδεις χαρακτηρισμούς των μουσικοκριτικών για το κομμάτι. Αλλά και το κοινό ανταποκρίθηκε χωρίς επιφυλάξεις: Νο. 2 των βρετανικών charts, μένοντας πίσω μόνο από το Woman του πρόσφατα δολοφονημένου John Lennon. Παράλληλα, νο. 1 σε Αυστρία, Γερμανία, Ελβετία και Σουηδία, ενώ και στις ΗΠΑ σκαρφάλωσε αμέσως στο νο. 19 των charts (νο. 2 στα rock charts). «Ήταν μεγάλη έκπληξη», διηγείτο αργότερα ο Phil Collins, «το σινγκλ είχε φτάσει αμέσως το νο. 36 των charts, όταν το παρουσίασα στο Top of the Pops, όπου ο παρουσιαστής Dave Lee Travis μού είπε, αμέσως μόλις άκουσε το τραγούδι, ότι θα πάει top 3. Εγώ δεν τον πίστεψα, δεν είχα τόση αισιοδοξία, αλλά -πράγματι- σε μία εβδομάδα, νάτο στη θέση 3»! Στην Αμερική πάντως, η δημοφιλία του τραγουδιού αυξήθηκε κατακόρυφα όταν ακούστηκε στο -δημοφιλέστατο τότε- σίριαλ Miami Vice (Οι σκληροί του Μαϊάμι, στα ελληνικά).
TO VIDEO CLIP
Σκηνοθετημένο από τον Stuart Orme, το video του τραγουδιού ήταν επίσης εντυπωσιακό, κερδίζοντας πολλές ώρες μετάδοσης στο MTV. Εξαιρετικό στην απλότητά του, δείχνει κατά βάσιν την ασπρόμαυρη φωτογραφία του εξώφυλλου του άλμπουμ Face Value, να εναλλάσσεται με τη φιγούρα του Collins μέσα σε ένα κενό δωμάτιο. Κι εκεί, καθώς ανοίγει μια κλειστή πόρτα, έρχεται το εκρηκτικό γέμισμα των ντραμς, για να τελειώσει σε ένα ατμοσφαιρικό fade out. To 1983, το βίντεο κέρδισε το αντίστοιχο Grammy.
Η ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΤΗΣ ΣΟΚΟΛΑΤΑΣ CADBURY
Το τραγούδι παραήταν καλό τελικά, για να περιοριστεί μόνο στη χρονιά της κυκλοφορίας του (1981). Το 1985, ο Phil Collins επέλεξε το In The Air Tonight για να συμμετάσχει στο Live Aid. Μάλιστα, το παρουσίασε την ίδια ημέρα, τόσο στο Λονδίνο, όσο και στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, εκμεταλλευόμενος τη διαφορά ώρας και χρησιμοποιώντας το σούπερ γρήγορο αεροπλάνο Concorde για την πτήση του από το ένα μέρος στο άλλο. Το 1988, το τραγούδι γνώρισε μια δεύτερη νεότητα, χάρη στο remix του Ολλανδού DJ Ben Leibrand, που έφτασε στο νο. 4 των βρετανικών charts. Αυτό όμως, που δεν θα περίμενε ποτέ κανείς, ήταν η θριαμβευτική επιστροφή του τραγουδιού στην επικαιρότητα το 2007, 26 χρόνια δηλαδή μετά την πρώτη του κυκλοφορία, χάρη στη διαφήμιση μιας σοκολάτας! Συγκεκριμένα, ήταν η εταιρία Cadbury, που είχε την ιδέα να διαφημίσει τη νέα της σοκολάτα γάλακτος, παρουσιάζοντας έναν γορίλα που παίζει το περίφημο γέμισμα των ντραμς του In The Air Tonight. O Phil Collins βρήκε υπέροχη τη διαφήμιση και τόνισε -με το γνωστό του χιούμορ- ότι θα προτείνει τον γορίλα για αντικαταστάτη του στους Genesis! Αλλά και η εταιρία έμεινε πολύ ευχαριστημένη, αφού αύξησε τις πωλήσεις της 10%. Άσε που το τραγούδι ανέβηκε στο νο. 14 των UK charts!
Η ΠΑΡΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΣΤΙΧΩΝ
Φαίνεται πως δεν υπάρχει -δυστυχώς- περίπτωση, ένα τραγούδι να επιτύχει στην Αμερική και να μην καλλιεργηθεί αμέσως ένας αστικός μύθος γι’ αυτό! Στην περίπτωση του In The Air Tonight, ήταν ένας συγκεκριμένος στίχος, που τον άκουσαν στραβά οι συνωμοσιολόγοι: “If you told me you were drowning, I would not lend a hand”. Λέει, δηλαδή, ο απατημένος σύζυγος, ότι και να του έλεγε η γυναίκα του ότι πνίγεται, αυτός δεν θα έκανε τίποτα για να τη σώσει, τέτοιος ήταν ο θυμός του. Μια συνηθισμένη υπερβολή, μια κούφια απειλή, απ’ αυτά τα λόγια του αέρα, που λέγονται σε στιγμές έντασης. Πώς βγήκε τώρα απ’ αυτό, ότι ο Phil Collins -λέει- είχε δει τον βιαστή της γυναίκας του να πνίγεται και εκείνος (ο Collins) παρέμεινε απαθής! Ή, κατά άλλους, σε μια συναυλία του Phil Collins, κάποιος θεατής είδε κάποιον άλλο που πνιγόταν και, αντί να τον βοηθήσει, του τραγουδούσε! Ή, σύμφωνα με άλλη θεωρία, ο Collins, στην παιδική του ηλικία, είχε δει κάποιον να πνίγεται, αλλά ήταν πολύ μακριά και δεν μπορούσε να τον βοηθήσει, οπότε αργότερα, όταν έγινε πλούσιος και διάσημος, προσέλαβε έναν ντετέκτιβ, που βρήκε τον άνθρωπο αυτόν, του πρόσφερε εισιτήριο της συναυλίας του και, την ώρα που έλεγε τον συγκεκριμένο στίχο, έλουσε με τους προβολείς τον παρ’ ολίγο πνιγμένο! «Δεν ξέρω ακριβώς το νόημα του τραγουδιού», επιμένει ο Phil Collins, «όπως έχω πει, έγραψα τους στίχους στη φάση που έπαιρνα διαζύγιο και κάποια πράγματα τα αντιμετώπιζα με πολύ θυμό. Γι’ αυτό, μου φαίνεται ακόμα πιο γελοίο, να έρχεται κάποιος, συνήθως Αμερικάνος, και να με ρωτάει, χρόνια τώρα, αν είδα στ’ αλήθεια κάποιον να πνίγεται. Όχι ρε φίλε, λάθος! Και κάθε φορά που πάω στην Αμερική, να ξεκινάει αυτό το «σπασμένο τηλέφωνο» για τον πνιγμό κάποιου. Και γίνεται ακόμα πιο εκνευριστικό, γιατί ΣΤ’ ΑΛΗΘΕΙΑ δεν ξέρω περί τίνος πρόκειται»!
IN THE AIR TONIGHT ΣΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΕΙΡΗΝΗΣ ΚΑΙ ΦΙΛΙΑΣ
Την 1η Νοεμβρίου 2005, ο Phil Collins (και μια καταπληκτική 17μελής μπάντα) εμφανίστηκε ενώπιον του ελληνικού κοινού, στο πλαίσιο της παγκόσμιας περιοδείας του, που με το φλεγματικό του χιούμορ την ονόμασε First Final Farewell Tour. Μέσα στο κατάμεστο ΣΕΦ, ο σπουδαίος αυτός καλλιτέχνης παρουσίασε ένα best of, αποδίδοντας τις μεγάλες του επιτυχίες με τρόπο μοναδικό και με μια πολύ εντυπωσιακή σκηνοθεσία. Κορυφαία στιγμή της συναυλίας υπήρξε η ερμηνεία του In The Air Tonight, σε μια πολυεπίπεδη σκηνή, πάνω στην οποία «περιπλανιέται» ο τραγουδιστής, μέχρι τη στιγμή, που μέσα από τη σκηνή αναδύεται ένα πλήρες σετ ντραμς, όπου κάθεται -με τέλειο συγχρονισμό- ο Phil Collins και παίζει το πασίγνωστο γέμισμα! Πάνε 19 χρόνια από τότε κι εγώ ακόμα ανατριχιάζω, όταν το θυμάμαι. Θα προσπαθήσω να μοιραστώ αυτή την ανάμνηση μαζί σας, παραθέτοντας το βίντεο απ’ αυτή τη συναυλία, με τη μικρή διαφορά ότι είναι από το Ισραήλ, γιατί το ελληνικό βίντεο περιείχε πολύ θόρυβο από το υπερενθουσιώδες κοινό!
ΔΙΚΑΙΟΠΟΛΙΣ
27/4/24
Δημοσίευση σχολίου