Ήταν το 1966 στο Σαν Φρανσίσκο, όπου ο Steve Miller ίδρυσε την φερώνυμη μπάντα του, την ιστορική Steve Miller Band. Τους πήρε όμως 7 χρόνια μέχρις ότου κατακτήσουν την κορυφή των charts με το σινγκλ “The Joker”, που προερχόταν από το ομώνυμο άλμπουμ του 1973. Και από τότε, λες και εγκαταστάθηκαν στην κορυφή, κυκλοφορώντας αλλεπάλληλες επιτυχίες (Take the Money and Run, Serenade, Fly Like an Eagle, Jet Airliner, κλπ), για όλη τη δεκαετία του ’70. Πώς προέκυψε όμως αυτό το τραγούδι; Τι οδήγησε τον Steve Miller στη σύνθεσή του; Τι σημαίνουν οι αινιγματικοί στίχοι του; Και, κυρίως, πώς εξηγείται το αναπάντεχο γκελ που έκανε αυτό το λιτό τραγουδάκι στους ακροατές;
ΜΟΥΣΙΚΗ – ΣΤΙΧΟΙ
«Είχε κολλήσει στο μυαλό μου ένα χαριτωμένο, τεμπέλικο και sexy μοτίβο», θυμόταν αργότερα ο Steve Miller, «αλλά δεν μπορούσα να του δώσω μια πιο συγκεκριμένη μορφή, ώσπου, εκεί που ήμουν σ’ ένα πάρτι έξω απ’ το Σαν Φρανσίσκο, μου ήρθε η έμπνευση! Πήρα την κιθάρα μου, έκατσα στο καπό ενός αυτοκινήτου και άρχισα να γεμίζω το μουσικό μου θέμα με τυχαία στιχάκια: “I’m a joker, I’m a smoker, I’m a midnight toker” και ξαφνικά είχα το ρεφρέν μου! Για το υπόλοιπο τραγούδι χρησιμοποίησα κυρίως στίχους από παλιότερα τραγούδια μου. Χωρίς να νοιάζομαι αν βγάζουν νόημα. Έτσι, για πλάκα!».
«Την παραγωγή την έκανα μόνος μου», συνεχίζει ο Miller, «δεν είχα να δώσω λογαριασμό σε κανέναν. Χρησιμοποίησα μια 12χορδη Epiphone, αλλά και την Les Paul, με την οποία έπαιξα και το slide. Για τη μπασογραμμή, έδωσα πολύ συγκεκριμένες οδηγίες στον τότε μπασίστα μας Gerald Johnson. Όσο για το σόλο, για να βγει ωραίος ο ήχος του slide, συνέδεσα την κιθάρα μου με ένα ηχείο Leslie, μέσω ενός πεντάλ παραμόρφωσης (wah-wah)». Χάρη σε αυτή την διακριτική χρήση του wah-wah pedal, ο Miller κέρδισε τη 16η θέση στη λίστα των καλύτερων wah σόλο κιθάρας στην ιστορία της μουσικής, που ανακοινώθηκε το 2015.
Όσο για τους στίχους που, όπως είπε, πήρε από άλλα τραγούδια του, αναφέρεται στο “Space Cowboy” (1969), στο “Gangster of Love” (1968) και στο “Enter Maurice” (1972). Πέρα όμως απ’ αυτές τις αναφορές, που οπωσδήποτε δεν ήταν οικείες σε όσους δεν γνώριζαν την προηγούμενη δουλειά του Steve Miller, υπάρχουν και άλλοι «προβληματικοί» στίχοι: Το περίφημο “pompatus of love”, πρώτα απ’ όλα! Η λέξη “pompatus” είναι λατινική και αναφέρεται σε κάτι το πομπώδες, κάτι δηλαδή εντελώς άσχετο με τους υπόλοιπους στίχους. Το μυστήριο έρχεται να λύσει ο ίδιος ο Miller, εξηγώντας μας ότι προέρχεται από ένα doo-wop τραγούδι του 1954, με τίτλο “The Letter” (Σ.Σ. καμία σχέση με το τραγούδι των Box Tops). Μόνο που στο εν λόγω τραγούδι, ο στιχουργός του μιλάει για “puppetutes”, για «κουκλίτσες» ας πούμε. Ατυχώς, ο Miller δεν κατάλαβε τον νεολογισμό και, αντί για “puppetutes”, αυτός άκουσε “pompatus” και έτσι γράφεται η Ιστορία! Δεν τελειώνουν όμως εδώ οι ιδιαιτερότητες των στίχων. Υπάρχει και το σημείο που λέει: "I really love your peaches, want to shake your tree, lovey dovey, lovey dovey..." και το οποίο προέρχεται από την R&B επιτυχία των Clovers “Lovey Dovey” (1953), που είχαν γράψει ο Eddie Curtis και ο Ahmet Ertegun. Ναι, ναι, ο Ahmet Ertegun, ο πανίσχυρος ιδρυτής και ιδιοκτήτης της Atlantic Records. Απ’ αυτόν είχε το θράσος ο Steve Miller να κλέψει στίχους! Όπως αναμενόταν, ο Ertegun μήνυσε αμέσως τον Steve Miller για λογοκλοπή και από τότε, τα ονόματα των Curtis και Ertegun πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στους δημιουργούς (και βεβαίως στα δικαιώματα) του τραγουδιού. «Για μένα, αυτό το ‘lovey dovey’ δεν ήταν παρά μια συνηθισμένη προσφώνηση των blues», εξήγησε αργότερα ο Miller, «δεν φανταζόμουν ότι κάποιος έχει την ιδιοκτησία αυτής της έκφρασης. Δεν με νοιάζει καθόλου πάντως, να φιγουράρει το όνομά μου δίπλα στο όνομα του Ertegun».
Τέλος, η λέξη “toker” (στο ρεφρέν, που λέει “I’m a midnight toker”) προέρχεται από τη λέξη “toke”, που στην αργκό των χρηστών σημαίνει τζούρα (ή μπάφος) και σ’ εμάς έγινε γνωστή από την επιτυχία των Brewer & Shipley, με τίτλο “One Toke Over the Line” (1970). Για την εποχή, ήταν πολύ τολμηρό να χρησιμοποιήσεις μια τέτοια λέξη. «Σουτ, σουτ, μη λέτε κουβέντα», λέει ο 80χρονος (σήμερα) Miller, κλείνοντας το μάτι, «τότε αυτά ήταν σαν μια συνθηματική γλώσσα»!
ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ
Σε τι οφείλεται, άραγε, η τόσο μεγάλη επιτυχία ενός τόσο απλού τραγουδιού, με τόσο δυσνόητους στίχους; Τι κινητοποίησε τους Αμερικάνους και έσπευσαν να αγοράσουν μαζικά αυτόν τον δίσκο; «Ο πόλεμος του Βιετνάμ δεν είχε ακόμα τελειώσει», εξηγεί ο Miller (Σ.Σ. Πράγματι, παρόλο που το 1973 υποτίθεται ότι υπογράφτηκε η συνθήκη λήξης του πολέμου και απόσυρσης των Αμερικανικών στρατευμάτων, αυτό δεν έγινε παρά δύο χρόνια αργότερα). «Όλο και κάποια λάθος κίνηση γινόταν, όσο παρέμενε Πρόεδρος ο Nixon. Οι αντιπολεμικές διαδηλώσεις συνεχίζονταν σε όλη τη χώρα. Ήταν όλα χάλια! Οπότε, αυτό που προσπάθησα εγώ ήταν να τραγουδήσω κάτι ευχάριστο, κάτι θετικό, όχι να αναπαραγάγω τη μιζέρια της εποχής». Δεν είναι δύσκολο λοιπόν, δεδομένων των τότε συνθηκών, να κατανοήσει κανείς τη συμπάθεια των ακροατών προς τον πρωταγωνιστή του τραγουδιού, έναν ατίθασο περιπλανώμενο που νοιάζεται για την προσωπική του καλοπέραση. «Ήταν σαν να επρόκειτο για έναν ήρωα του Mark Twain, έναν τύπο σαν τον Tom Sawyer, έναν συμπαθητικό αλητάκο, που το μόνο που τον απασχολεί είναι η προσωπική του διασκέδαση, χωρίς να παίρνει τίποτα στα σοβαρά».
Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ
Όπως ήταν φυσικό, το “The Joker” δεν είχε την ίδια επιτυχία στη Μεγάλη Βρετανία, όπως στις ΗΠΑ, όταν πρωτοκυκλοφόρησε. Παρά ταύτα, ανέβηκε τελικά στο Νο 1 των βρετανικών charts, 13 χρόνια αργότερα, χάρη στην απρόσμενη επιτυχία ενός τηλεοπτικού σποτ για jeans, που είχε σαν soundtrack το τραγούδι του Steve Miller.
ΔΙΚΑΙΟΠΟΛΙΣ
15/7/23
Δημοσίευση σχολίου