Τον Ιανουάριο του 1976 ο Κάρολος Κουν τηλεφώνησε στο Διονύση Σαββόπουλο για να του αναθέσει τη μουσική για τους «Αχαρνής» του Αριστοφάνη, που θα ανέβαζε το Θέατρο Τέχνης. Παρόλο που ο Κουν είχε ήδη αναθέσει τη μετάφραση του έργου στον Λεωνίδα Ζενάκο, ο Σαββόπουλος έπεσε αμέσως με τα μούτρα να μελοποιεί τα χορικά, μεταφράζοντας μόνος του την αρχαία κωμωδία. Όταν βεβαίως πήγε τα τραγούδια του στο Θέατρο Τέχνης, προσγειώθηκε κάπως ανώμαλα, διακρίνοντας μια αμηχανία από τους ανθρώπους του Κουν. «Ίσως, επειδή παρέκαμψα τον μεταφραστή, ποιος ξέρει», μας λέει ο Σαββόπουλος. «Εγώ πάλι, δεν το έκανα από φιλοδοξία. Απλώς, δεν μπορώ να γράφω μουσική χωρίς να γράφω και τα λόγια, είναι η φύση της εργασίας μου. Εξαφανίστηκα και δεν επέστρεψα. Πήρα μετά τηλέφωνο τον Κουν και του είπα ότι δεν μπορώ».
Έτσι, ο κύκλος αυτών των τραγουδιών καταχωνιάστηκε για κάποιους μήνες, ώσπου το φθινόπωρο του 1976, ο ιδρυτής της δισκογραφικής εταιρίας Lyra Αλέκος Πατσιφάς, του πρότεινε να κάνει κάποια ζωντανά προγράμματα, παρουσιάζοντας αυτό το υλικό. «Τον χειμώνα 76-77 παρουσίασα αυτή μου τη μετάφραση και τη μουσική στην Πλάκα, με αλλαγμένη όμως την αρμονία και τα όργανα και με πρόσθετα αφηγηματικά μέρη και σχόλια, όλ’ αυτά μαζί με τα σκίτσα του Κυριτσόπουλου, σαν ένα νούμερο για μπουάτ να πούμε. …» θυμάται ο Διονύσης. Κι έτσι, οι κατά Σαββόπουλο «Αχαρνής» πρωτοπαρουσιάστηκαν στην μπουάτ «Ρήγας» της Πλάκας τον Δεκέμβρη του 1976 και κυκλοφόρησαν σε δίσκο το 1977. Η μουσική εκείνη παράσταση ανέβηκε με τη συμμετοχή νέων και λίγο-πολύ άγνωστων ως τότε καλλιτεχνών, που έμελλε να πρωταγωνιστήσουν τα επόμενα χρόνια στην ελληνική μουσική σκηνή: των Νίκου Παπάζογλου, Σάκη Μπουλά, Νίκου Ζιώγαλα, Πάνου Κατσιμίχα, Ηλία Λιούγκου, Μανώλη Ρασούλη, Μελίνας Τανάγρη και Βαγγέλη Ξύδη. Η παρουσία όλων αυτών στάθηκε η αφορμή για να δοθεί στον δίσκο ο υπότιτλος «Τραγούδια για νέους κανταδόρους». Στο ίδιο πρόγραμμα του «Ρήγα», ο Διονύσης είχε γενναιόδωρα συμπεριλάβει και τα τραγούδια που κυκλοφόρησαν αργότερα στο άλμπουμ «Ρεζέρβα». Τόσο οι παραστάσεις, όσο και ο δίσκος γνώρισαν μεγάλη επιτυχία.
ΤΟ ΕΡΓΟ
Οι «Αχαρνής» γράφτηκαν από τον Αριστοφάνη το 425 π.Χ. (ενόσω δηλαδή μαινόταν ο Πελοποννησιακός πόλεμος) και έχουν ως ήρωά τους τον Αθηναίο πολίτη Δικαιόπολι, ο οποίος συνάπτει μυστικά ειρήνη με τους Σπαρτιάτες, απηυδισμένος από τα δεινά του πολέμου. Ο Δικαιόπολις θα κατηγορηθεί για προδοσία και θα πρέπει να υπερασπιστεί τον εαυτό του και την Ειρήνη ενάντια στους δημαγωγούς, που εκμεταλλεύονταν τον πόλεμο για να πάρουν αξιώματα.
Πρόκειται για την παλιότερη κωμωδία του Αριστοφάνη που σώζεται. Το έργο διαγωνίστηκε στα Λήναια και τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο, κάτι πολύ εντυπωσιακό αν σκεφτούμε ότι το έργο ανέβηκε μέσα στον πόλεμο και ρίχνει στους Αθηναίους τις περισσότερες ευθύνες για την έναρξη της σύρραξης. Το τονίζουμε αυτό, για να ξέρουμε τι λέμε όταν μιλάμε για Αθηναϊκή Δημοκρατία!
Ξαναγυρνώντας στο δίσκο, θα πρέπει να πούμε ότι οι λάτρεις του Διονύση στην αρχή τον αντιμετωπίσαμε λίγο επιφυλακτικά. Έχοντας κακομάθει από τον «Μπάλλο» (1971) και το «Βρώμικο Ψωμί» (1972), περιμέναμε κάτι πιο ηλεκτρικό, κάτι πιο «ροκ»! Μήπως όμως τελικά είναι θέμα ορισμού; «Ροκ είναι, όταν ένας πόνος ασαφής και αταξινόμητος εκφράζεται χρησιμοποιώντας τα μουσικά μέσα ενός άλλου πόνου, ιστορικά συγκεκριμένου και παραδοσιακού», λέει ο Σαββόπουλος στον Κ. Μπλιάτκα. «Ροκ είναι να μπαίνεις στη θέση του πλησίον προκειμένου να εκφράσεις κάτι νέο. Και αυτό είναι πολύ χριστιανικό, δημιουργικό και επαναστατικό και απολύτως μέσα στις παραδόσεις μας». Ροκ λοιπόν οι «Αχαρνής»!
Αναφερθήκαμε πιο πάνω στους εξαιρετικούς συνεργάτες που είχε διαλέξει ο Σαββόπουλος γι’ αυτό το εγχείρημα. Ας δούμε εδώ τις αναμνήσεις του πιο δημοφιλούς απ’ αυτούς, του Νίκου Παπάζογλου, που χάθηκε τόσο πρόωρα: «Η συνεργασία αυτή γέννησε πάρα πολλά πράγματα. Πρώτα απ’ όλα με ενθάρρυνε να συνεχίσω το τραγούδι, γιατί ήμουν έτοιμος να τα παρατήσω. Σημειώστε ότι είχε καταρρεύσει πια το παλιό σκηνικό. Οι ορχήστρες με τις οποίες εγώ συνήθως δούλευα, αντικαταστάθηκαν από τα … πικάπ. Είχε αρχίσει ταυτοχρόνως η άνοδος της ντίσκο και ενώ είχα μια καταπληκτική ορχήστρα (Σ.Σ. τους Olympians), δεν μπορούσαμε να σταθούμε πουθενά. Η συνεργασία μου λοιπόν με τον Διονύση με ενθάρρυνε στο να συνεχίσω και να μην ντρέπομαι να δείξω τα τραγούδια μου. Δεν ενθαρρύνθηκα μόνο εγώ, αλλά και οι αδελφοί Κατσιμίχα, ο Ζιώγαλας, ο Ρασούλης και αρκετοί άλλοι. Οι πιο πολλοί προερχόμασταν από τα συντρίμμια των συγκροτημάτων. Ήμασταν, σα να λέμε, άστεγοι. Ο Διονύσης υπήρξε ο εμψυχωτής μας σε μια κρίσιμη μεταβατική περίοδο».
Για όσους ενδιαφέρονται να μάθουν κάτι παραπάνω για το πώς μετάφρασε ο Σαββόπουλος το αρχαίο κείμενο, παραθέτουμε εδώ το βίντεο της εκπομπής «Παρασκήνιο» (ΕΡΤ, 1981), στην οποία οι Κώστας Ταχτσής, Κώστας Γεωργουσόπουλος, Μίνως Βολανάκης, Δημήτρης Μαυρίκιος και Διονύσης Σαββόπουλος παρουσιάζουν το πώς προσεγγίζουν το αρχαίο ελληνικό δραματολόγιο: https://archive.ert.gr/6911/ (Ο Διονύσης είναι από το 43’ και πέρα).
Και κάτι λίγο πιο προσωπικό: Το 1993, η Ελληνική Θεατρική Εταιρία του Λουξεμβούργου παρουσίασε τους «Αχαρνής» του Σαββόπουλου μπροστά σε ένα ενθουσιώδες πολυεθνικό κοινό. Στο ρόλο του Δικαιόπολι ο υπογράφων (εξ ου και το ψευδώνυμο). Δεξιά, το σημειώμα που τους έστειλε ο Σαββόπουλος, γραμμένο στο πίσω μέορς της παραγγελίας στο εστιατόριο!!!
ΔΙΚΑΙΟΠΟΛΙΣ
5/7/22
Δημοσίευση σχολίου