Τον Γενάρη του 1969, οι Beatles αποφασίζουν να μαζευτούν στο στούντιο και να ηχογραφήσουν τα νέα τους τραγούδια ζωντανά, μπροστά σ’ ένα κινηματογραφικό συνεργείο. Για να πετύχει αυτό το εγχείρημα, εγκαταλείπουν το αγαπημένο τους στούντιο Abbey Road και μεταφέρονται πρώτα στο Twickenham Film Studios και στη συνέχεια στο κτίριο της δισκογραφικής τους εταιρίας Apple, στη Savile Row. Δυστυχώς, η όλη προσπάθεια απέτυχε και οι ηχογραφήσεις διακόπηκαν (θα ολοκληρώνονταν έναν χρόνο αργότερα, με την κυκλοφορία του άλμπουμ Let It Be). Έτσι αποφασίζουν να γυρίσουν στα παλιά τους λημέρια, στο Abbey Road studio, και μαζί με τον μόνιμο παραγωγό τους, τον George Martin, να κάνουν ένα άλμπουμ «όπως παλιά». Το άλμπουμ αυτό, που κυκλοφόρησε στις 26 Σεπτεμβρίου 1969, ήταν το 13ο και τελευταίο του κορυφαίου γκρουπ και -προς τιμήν του ιστορικού στούντιο- ονομάστηκε Abbey Road.
Συμβαίνει συχνά στην ιστορία της ροκ μουσικής, το «κύκνειο άσμα» ενός καλλιτέχνη να είναι και η καλύτερη δουλειά του. Στην περίπτωση όμως του Abbey Road, μιλάμε για ένα θαύμα! Δεν είναι μόνο το ασήκωτο βάρος παλιότερων δίσκων (όπως το Sgt. Pepper ή το λευκό άλμπουμ, που άντε να τα ξεπεράσεις!). Είναι, κυρίως, οι εξαιρετικά κακές συνθήκες που επικράτησαν στην ηχογράφηση του Let It Be, που έφεραν το γκρουπ στα πρόθυρα της οριστικής ρήξης. Ίσως, τελικά, αυτό να βοήθησε: Να διαισθάνονταν δηλαδή οι Beatles, ότι αυτή ήταν η τελευταία κοινή δουλειά τους και, από κει και πέρα, ο καθένας θα τραβούσε το δρόμο του. Αυτή ήταν άλλωστε και η εντύπωση του George Martin, όπως το θυμάται ο ίδιος: «Κανείς δεν ήταν βέβαιος ότι αυτή ήταν η τελευταία φορά, όμως όλοι το νιώθαμε». Συμφωνεί σ’ αυτό και ο George Harrison: «Αμέσως μόλις τέλειωσε το Abbey Road, ξέραμε ότι ως εδώ ήταν και το αποδεχτήκαμε». Κι όμως, κανείς τους δεν σκέφτηκε να κρατήσει το καλό του υλικό για τη μελλοντική προσωπική του πορεία! Όλοι έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους σ’ αυτό το άλμπουμ, με πρώτον-πρώτον, ασφαλώς, τον George Harrison, ο οποίος πρόσφερε τα δύο καλύτερα τραγούδια του, το “Something” και το “Here Comes The Sun”. Ειδικά για το “Something”, έχουν συμφωνήσει και οι τρεις υπόλοιποι Beatles ότι είναι το καλύτερο τραγούδι του άλμπουμ. Να ήταν όμως μόνο αυτό; Τι να πει κανείς για την ανεπανάληπτη bass line του “Come Together”, που ανοίγει τον δίσκο; Ή για το μοναδικό 16λεπτο medley, που καλύπτει σχεδόν ολόκληρη τη 2η πλευρά του LP; Ακόμα και ο συνήθως low profile Ringo Starr λάμπει σ’ αυτόν τον δίσκο, αφού η 8κάναλη ηχογράφηση (που έγινε για πρώτη φορά) αφήνει επιτέλους ελεύθερο τον ήχο των ντραμς του σε ξεχωριστό κανάλι. Και κυρίως: Είναι η μοναδική φορά (!), που ο Ringo Starr μάς προσφέρει ένα solo drums σε δίσκο των Beatles (στο τραγούδι The End).
Δεν χρειάζεται, φαντάζομαι, να πούμε τι επιτυχία είχε το άλμπουμ. Αμέσως μόλις κυκλοφόρησε, ανέβηκε στην κορυφή των charts, όπου έμεινε (με μικρές διακυμάνσεις) 12 εβδομάδες. Έχει πουλήσει διεθνώς πάνω από 10.000.000 αντίτυπα και θεωρείται από τους περισσότερους θαυμαστές των Beatles, καθώς και τους περισσότερους κριτικούς (αλλά και από εμάς: https://www.rockmachine.gr/2022/01/13-beatles.html), το σημαντικότερο έργο του συγκροτήματος. Μέχρι και το εξώφυλλό του αποτελεί κομμάτι της ποπ μυθολογίας. Θα επιχειρήσουμε πιο κάτω, παρουσιάζοντας ένα-ένα τα τραγούδια του δίσκου, να αιτιολογήσουμε το μεγαλείο του, πριν το κάνουμε όμως, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι το άλμπουμ αυτό, στο σύνολό του, είναι πολύ παραπάνω από το άθροισμα των επιμέρους στοιχείων του! Δεν είναι απλώς μια συλλογή καλών τραγουδιών, που μπορείς να τα παίξεις με τυχαία σειρά, είναι ένα ενιαίο αδιαίρετο έργο, που ξεκινάει με το “Come Together” και τελειώνει με ένα κρυμμένο τραγουδάκι, το σκανταλιάρικο “Her Majesty”. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να το ακούσεις!
Ας τα πάρουμε, λοιπόν, με τη σειρά:
1. Come Together: Το πρώτο τραγούδι του άλμπουμ είναι μια σύνθεση του John Lennon, οφείλει όμως, σε μεγάλο βαθμό, την αναγνωρισιμότητά του στην εμβληματική μπασογραμμή του Paul McCartney. Ο John έγραψε το τραγούδι για να υποστηρίξει την υποψηφιότητα του γκουρού του LSD Timothy Leary για κυβερνήτη της California, θέση που κέρδισε τελικά ο Ronald Reagan, το 1969. Οι στίχοι και η μουσική έχουν έντονες επιρροές από το “You Can’t Catch Me” του Chuck Berry. Όπως και νάχει, είναι ένα από τα καλύτερα κομμάτια του John Lennon.
2.Something: Το -κατά κοινή ομολογία- ωραιότερο τραγούδι του δίσκου, είναι μια υπέροχη μπαλάντα του George Harrison, γραμμένη μάλλον για την τότε σύζυγό του Pattie Boyd. Κυκλοφόρησε και σαν σινγκλ, έχοντας στη Β’ πλευρά το “Come Together” και σημείωσε φοβερή επιτυχία! Ο τίτλος του τραγουδιού προέρχεται εμφανέστατα από το ντεμπούτο άλμπουμ του James Taylor, που κυκλοφόρησε από την Apple Records, με τίτλο “Something In The Way She Moves”.
3. Maxwell’s Silver Hammer: Εδώ, ο Paul McCartney περιγράφει τα έργα και τις ημέρες ενός αδίστακτου σαδιστή, μέσα από ένα χαριτωμένο (!) τραγουδάκι, σε στυλ μεσοπολέμου. Παρόλο που, μαζί με το Octopus’s Garden του Ringo, είναι η πιο ελαφριά στιγμή του Abbey Road, ο Paul McCartney εξάντλησε τα υπόλοιπα μέλη του γκρουπ με ατέλειωτα retakes. Μέχρι και ο Ringo αγανάκτησε! Ο ήχος του «ασημένιου σφυριού» που ακούγεται, προέρχεται πραγματικά από το αμόνι ενός σιδερά.
4. Oh! Darling: Ένα τραγούδι του Paul, που αποτίει φόρο τιμής στους πρωτεργάτες πιανίστες του rock ‘n’ roll, τον Fats Domino και τον Little Richard. Το τραγούδι ξεκινάει με μια συγχορδία τόσο ιδιαίτερη, που το αναγνωρίζεις αμέσως, χωρίς να ακούσεις άλλη νότα (όπως το A Hard Day’s Night). Ο τελειομανής Paul το προβάριζε για μια βδομάδα, μέχρι να βγάλει τη βραχνή ξενυχτισμένη φωνή, που ήθελε για να το τραγουδήσει. Ο John πάντως ψιλοστράβωσε όταν άκουσε το κομμάτι, θεωρώντας ότι ο Paul έμπαινε στα, μέχρι τότε, δικά του χωράφια (και μάλιστα, πολύ εντυπωσιακά).
5. Octopus’s Garden: Ένα απλό, κεφάτο τραγουδάκι του Ringo, που το έγραψε όταν ήταν σε μια κρουαζιέρα στη Μεσόγειο, παρέα με τον φίλο του Peter Sellers. Θεωρώ ότι αποτελεί μια ευχάριστη νότα ξενοιασιάς μέσα στην τελειότητα του άλμπουμ.
6. I Want You (She’s So Heavy): Τραγουδάρα του John, με την οποία κλείνει η πρώτη πλευρά του LP. Ένα από τα πιο βαριά τραγούδια των Beatles, που ο John έγραψε για την Yoko Ono, αποτελεί την ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΚΟΙΝΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ και ηχογράφηση των τεσσάρων Beatles στο στούντιο. Γνωρίζοντας ίσως το γεγονός αυτό, οι “Fab Four” τζαμάρουν εμπνευσμένα, για πάνω από 8 λεπτά, ενώ τους ενισχύει ο Billy Preston με το Hammond του. Στην τελική επεξεργασία του τραγουδιού, ο Lennon αποφάσισε να κόψει το jamming στα 7.44 κι έτσι το τραγούδι, αλλά και η 1η πλευρά του δίσκου διακόπτονται πολύ απότομα!
7. Here Comes The Sun: Η δεύτερη πλευρά του LP ανοίγει με αυτήν την -πραγματικά ηλιόλουστη- μπαλάντα του George Harrison, που την έγραψε απολαμβάνοντας την λιακάδα στο σπίτι του φίλου του Eric Clapton, ύστερα από έναν «μακρύ, κρύο, μοναχικό χειμώνα». Όπως είπαμε και νωρίτερα, είναι ένα από τα ομορφότερα τραγούδια που έχει συνθέσει ο George.
8. Because: Ο θρύλος λέει ότι ο John εμπνεύστηκε την μελωδία αυτού του τραγουδιού, ακούγοντας την Yoko να παίζει στο πιάνο τη «Σονάτα υπό το σεληνόφως» του Ludwig Van Beethoven. Μπορεί! Ποιος ξέρει; Το αποτέλεσμα πάντως είναι ένα υπέροχο, κάπως μυστηριώδες τραγούδι, που υποστηρίζεται τέλεια από τις άψογες τριφωνίες των John, Paul και George. Μάλιστα, οι τριφωνίες αυτές έχουν τριπλοεγγραφεί, κάτι που έχει σαν αποτέλεσμα να ακούμε 9 φωνές στην τελική εγγραφή! Το “Because” μάς εισάγει ιδανικά στο μυθικό medley που ακολουθεί.
9. You Never Give Me Your Money: Το πρώτο τραγούδι του medley είναι ένα medley από μόνο του, αν σκεφτεί κανείς πόσα μουσικά στυλ παρελαύνουν μέσα σ’ αυτό το σύντομο τραγουδάκι, το οποίο όμως φτάνει και περισσεύει για να αναδείξει την πολυμορφία και την πρωτοτυπία της μουσικής ευφυίας του Paul McCartney.
10. Sun King: Το τραγούδι αυτό είναι το πρώτο μιας τριάδας τραγουδιών του John Lennon, που ακούγονται στο medley. Πρόκειται για μια ονειρική μελωδία, που μας οδηγεί ήρεμα και μελετημένα στα επόμενα τραγούδια. Από τον τίτλο, εύκολα θα συμπέραινε κανείς ότι είναι αφιερωμένο στον «Βασιλιά Ήλιο», τον Λουδοβίκο 14ο, ο John όμως το διαψεύδει. Τα φωνητικά των τριών τους είναι και πάλι ανεπανάληπτα, η reverb κιθάρα του George δεσπόζει, ενώ ο Ringo, με ένα πολύ όμορφο γέμισμα, μας οδηγεί στο επόμενο κομμάτι του medley.
11. Mean Mr. Mustard: O John εμπνεύστηκε αυτό το τραγούδι από μια είδηση που διάβασε για έναν γερο-τσιγκούνη στο Λίβερπουλ, που αποκαλύφθηκε ότι είχε κρυμμένο έναν θησαυρό στο σπίτι του. Για να αποδώσουν το κλίμα, ο John και ο Paul υιοθετούν έντονη τοπική προφορά. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα τραγούδια του medley, που ήταν ανολοκλήρωτα, το “Mean Mr. Mustard" είναι ένα κανονικό τραγούδι 4 λεπτών, που για το medley περιορίστηκε στο 1’ και μας φέρνει ιδανικά στο επόμενο τραγούδι του John, την Polythene Pam.
12. Polythene Pam: Polythene λένε οι Εγγλέζοι το πολυαιθυλένιο, τη συνθετική αυτή ουσία που χρησιμοποιούμε σε συσκευασίες, σε μονώσεις ή ακόμα και στην ένδυση. Ο John εδώ αναφέρεται σε δύο κοπέλες από το Λίβερπουλ, μια ονόματι Pattie, που σύχναζε στο Cavern Club και της άρεσε να ματσουλάει πολυαιθυλένιο (!) και μια άλλη, ονόματι Stephanie, που ήταν η κοπέλα του ποιητή Royston Ellis, φίλου του John, που φόραγε ρούχα από πολυαιθυλένιο. Και σ’ αυτό το τραγούδι, που είναι ένα κλασικό στακάτο ροκάκι, ο John τραγουδάει με παχιά λιβερπουλιανή προφορά.
13. She Came In Through The Bathroom Window: To Polythene Pam κουμπώνει ιδανικά με το επόμενο κομμάτι του medley, που είναι σύνθεση του Paul. Πρόκειται για μια όμορφη ροκ στιγμή μέσα στο medley, με καθαρές κιθαριστικές νότες, με κοφτό μπάσο και ωραίο ρολάρισμα των ντραμς. Το γεγονός, στο οποίο αναφέρεται το τραγούδι, είναι αληθινό: Κάποια φανατική θαυμάστρια μπήκε κρυφά στο σπίτι του Paul, από το παράθυρο του μπάνιου, και του έκλεψε λίγους δίσκους και κάποια παντελόνια!
14.Golden Slumbers: Και μετά το τριπλό ροκ χτύπημα των προηγούμενων τραγουδιών, ώρα για ένα κατευναστικό διάλλειμα, με πιάνο και έγχορδα, τυπικό δείγμα δουλειάς του Paul McCartney. Ήδη ο τίτλος μάς προδιαθέτει: Golden Slumbers είναι ο τρόπος για να πεις «όνειρα γλυκά». Για την ακρίβεια, πρόκειται για ένα νανούρισμα του 1603, γραμμένο από τον Thomas Dekker, που ο Paul το βρήκε ανάμεσα στις παρτιτούρες της μικρής του αδελφής, μην γνωρίζοντας όμως πώς να διαβάσει τις νότες, έφτιαξε την δική του (υπέροχη!) διασκευή.
15. Carry That Weight: Το τραγούδι αυτό έχει γραφτεί ως φυσική συνέχεια του Golden Slumbers, ενώ κάνει κι ένα πέρασμα από το “You Never Give Me Your Money”. Οι Beatles, με προεξάρχοντα τον Ringo, τραγουδάνε με έναν σαρκαστικό τόνο, ότι πρέπει να κουβαλήσουν αυτό το βάρος του πλούτου, της δόξας και της ζήλειας για πολύ καιρό (a long time). Και μ’ αυτό το τραγούδι, το θαυμαστό medley φτάνει (προσωρινά) στο τέλος του.
16. The End: Σίγουρα, ο καταλληλότερος τίτλος για το τελευταίο «κανονικό» τραγούδι του τελευταίου άλμπουμ του θρυλικού συγκροτήματος. Και τι τραγούδι! Με τους John, Paul, George να εναλλάσσονται στη σόλο κιθάρα, τον Ringo να σολάρει για πρώτη φορά και μια 30μελή κλασική ορχήστρα για το φινάλε αυτού του απρόσμενα εντυπωσιακού τραγουδιού, που -μεταξύ άλλων- μας χάρισε και την ωραιότερη «εξίσωση» της ζωής μας: “And in the end, the love you take is equal to the love you make”!
17. Her Majesty: Το “The End” τελειώνει με ένα εντυπωσιακό κρεσέντο της ορχήστρας, όπως βεβαίως θα άξιζε στο τελευταίο άλμπουμ των Beatles. Και ύστερα … σιωπή. Όχι για πολύ όμως! Μετά από 14 δευτερόλεπτα, ένα περίεργο ακόρντο της κιθάρας μάς περνάει στο πραγματικά τελευταίο τραγούδι του Abbey Road, το “Her Majesty”, όπου ένας πιτσιρικάς σκοπεύει να γίνει φέσι, ώστε να βρει το θάρρος να πει στη Βασίλισσα ότι είναι καλό κορίτσι κι ότι την αγαπάει! Ένα παιδικό τραγουδάκι, που στην αρχή ήταν μέρος του medley, ανάμεσα στο “Mean Mr. Mustard” και το “Polythene Pam”. Του Paul όμως δεν του άρεσε και το αφαίρεσε. Αλλά ένας τεχνικός ήχου, υπακούοντας στο αξίωμα «δεν πετάμε τίποτα», φύλαξε το κομματάκι και το έπαιξε στον Paul στο τέλος της ηχογράφησης. Του Paul του άρεσε πολύ έτσι όπως το άκουσε τελευταίο και αποφάσισε να το κρατήσει. Είναι πολλοί (ακροατές και κριτικοί), που απογοητεύτηκαν απ’ αυτό το «άδοξο» τέλος του άλμπουμ, τη στιγμήπου, ακριβώς πιο πριν, υπάρχει το ιδανικό ορχηστρικό φινάλε του “The End”. Δεν σκέπτονται όμως, ότι οι Beatles δεν θα άφηναν ποτέ να τελειώσει ο δίσκος τους (και, στη συγκεκριμένη περίπτωση, η ιστορία τους) με τόσο μελοδραματικό τρόπο. Το χιούμορ τους δεν θα επέτρεπε ποτέ κάτι τέτοιο. Και έτσι, έστω και την τελευταία στιγμή, βρίσκουν και πάλι την ευκαιρία να μας κλείσουν πονηρά το μάτι!
ΔΙΚΑΙΟΠΟΛΙΣ
10/6/22
Ο ΣΩΤΗΡΗΣ ΤΣΙΑΠΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ABBEY ROAD
Το οπισθόφυλλο
Oταν έχειs γράψει Revolver, Rubber Soul, Sgt. Pepper, White Album, δεν σου απομένει και τίποτα άλλο. τα έχειs πει όλα.. κι όμωs, γράφειs το αξεπέραστο Abbey Road και αποστομώνειs τουs πάντεs για άλλη μια φορά! στην ουσία αυτό είναι το κύκνειο άσμα των Beatles - βασικά ηχογραφήθηκε μετά το Let it be αλλά κυκλοφόρησε ένα χρόνο νωρίτερα - και μ αυτό το εκπληκτικό άλμπουμ κλείνει το σύντομο αλλά άκρωs δημιουργικό κεφάλαιο τηs σύγχρονηs μουσικήs Ιστορίαs. Σε παραγωγή του μέντορα George Martin, περιέχει δύο απ τα πιό όμορφα τραγούδια μέσα στα 200+ των Beatles, τα οποία δεν έγραψαν οι συνήθειs "ύποπτοι" Lennon - Mc Cartney, αλλά ο σχετικά υποτιμημένοs George Harrison, η ήρεμη δύναμη τηs μπάντας. κι αυτά είναι τα Something και Here comes the sun. Εκτόs απ το εμβληματικό εξώφυλλο τηs περίφημηs διάβασηs, ο δίσκοs αποτελεί το συνθετικό αποκορύφωμα και επιστέγασμα τηs οκτάχρονηs διαδρομήs των Fab Four που σηματοδότησαν τη κλασσική μουσική του 20ου αιώνα, αυτοί που ξεκίνησαν τα πάντα και έπαιξαν τα πάντα! απ το χαρούμενο σχεδόν παιδικό τραγουδάκι Love me do του 1962 φτάσαμε στα - σήμα κατατεθέν Lennon - Come together και I want you (she's so heavy) του 1969.. Μ αυτό το δίσκο η μεγαλοφυήs τετράδα άφησε ένα ανεξίτηλο στίγμα διαχρονικό και αναντικατάστατο και είναι σαν να λένε, εμείs αυτά είχαμε να σαs προσφέρουμε.. σαs παραδίδουμε τη κληρονομιά μαs με την ευχή να την εξελίξετε στο μέλλον! ένα must have album απαραίτητο για κάθε ενημερωμένη δισκοθήκη!
Δημοσίευση σχολίου