Συμπαραστάτες του, μια ομάδα εξαιρετικών μουσικών, το κορυφαίο συγκρότημα «Μπουρμπούλια», που τον συνόδευε εκείνη την εποχή στις εμφανίσεις του στο ‘’Ροντέο’’ της οδού Χέυδεν και το αποτελούσαν οι: Νίκος Τσιλογιάννης (ντραμς), Βασίλης Ντάλλας (μπάσο), Γιάνος Λαμπίτσι (ηλεκτρική κιθάρα) και Σπύρος Καζιάνης (φαγκότο-τρομπόνι). Στην ηχογράφηση του δίσκου συμμετείχαν επίσης ο Δημήτρης Πουλικάκος (που τότε είχε σχηματίσει το γκρουπ «Εξαδάκτυλος») και ο Ευγνώμων Διαλετής (από τους Forminx) στα κρουστά, ο Χάρης Ανδρεάδης στο πιάνο και ο Θόδωρος Κεκές στον μακεδονικό ασκό. Τέλος, τα πνευστά ενίσχυαν οι Νίκος Σπίνουλας και Νίκος Μουρίκης. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ένας υπέροχος, πρωτόγνωρος jazz-rock ήχος, που ο Διονύσης χαρακτηρίζει ως «βαλκανικό ροκ».
Θυμάμαι ακόμη σαν σήμερα, εκείνη την ημέρα του Μάρτη του 1971, που επιστρέφοντας από το σχολείο, πέρασα απ’ έξω από το Pop 11 των αδελφών Φαληρέα και είδα τη βιτρίνα του εμβληματικού δισκάδικου γεμάτη -αποκλειστικά- με το νέο άλμπουμ του Διονύση. Θα έπρεπε λοιπόν να είναι κάτι πολύ σπουδαίο! Δεν ήμουν όμως ακόμα σε ηλικία να πάω στο «Ροντέο» και να το ακούσω ζωντανά. Έπρεπε να περιμένω μέχρι την ημέρα, που ο Διονύσης παρουσίασε τον «Μπάλλο» στην τηλεόραση, στην εκπομπή του συνθέτη Γιώργου Κατσαρού. Φοβερή εκπομπή! Όχι μόνο λόγω του εξαιρετικού και πρωτότυπου έργου που παρουσίασε ο Διονύσης, αλλά και λόγω του σουρεαλιστικού κλίματος που δημιούργησε, με τις απίστευτες ατάκες του! Εννοείται, ότι μετά απ’ αυτό, έσπευσα να αγοράσω το δίσκο.
Το πρώτο πράγμα που σε εντυπωσίαζε στον «Μπάλλο», ήταν το ομώνυμο τραγούδι-ποταμός, διαρκείας 17 λεπτών, που καταλάμβανε όλη την πρώτη πλευρά του δίσκου. Δεν ήταν κάτι το περίεργο τότε, να έχεις ένα κομμάτι τόσο μεγάλο (θυμάμαι π.χ. πόσο μεγάλης διάρκειας ήταν το Salisbury των Uriah Heep), αλλά στην ελληνική δισκογραφία ήταν κάτι ασύλληπτο! Και δεν είναι, ασφαλώς, τυχαία αυτή η μεγάλη διάρκεια, ούτε παρατραβηγμένη για λόγους εντυπωσιασμού. Εδώ, κάθε μουσικό μέτρο έχει λόγο ύπαρξης. Και οι στίχοι (απ’ τους καλύτερους που έχει γράψει ποτέ ο Διονύσης), πυκνοί σε νοήματα και δεκτικοί σε ποικίλες ερμηνείες, είναι συγκλονιστικοί ακόμα και σήμερα, 50 χρόνια μετά! Όσο για τους μουσικούς, ξεπερνούν όλοι τον εαυτό τους! Και όχι μόνο τα μέλη του γκρουπ, που ήταν -ούτως ή άλλως- εγγύηση ποιότητας (ειδικά οι Τσιλογιάννης και Ντάλλας θεωρώ ότι είναι αξεπέραστοι). Είναι σημαντικότατη και η συνδρομή των κρουστών (Πουλικάκος – Διαλετής), των πνευστών (Καζάζης, Μουρίκης, Σπίνουλας). αλλά και του επιβλητικού μακεδονικού ασκού (Θόδωρος Κεκές).
Η δεύτερη πλευρά του LP περιλαμβάνει έξι τραγούδια, με πρώτο και καλύτερο το γνήσιο ροκ κομμάτι «Κιλελέρ», αφιερωμένο στην εξέγερση του κολλήγων του θεσσαλικού κάμπου, που -οδηγούμενοι από τον Μαρίνο Αντύπα- ξεσηκώθηκαν κατά των τσιφλικάδων στις 6 Μαρτίου1910. Ένα πολύ δυνατό κομμάτι, με ξεσηκωτικούς στίχους, που απορώ πώς πέρασε από την κρησάρα της χουντικής λογοκρισίας!
Ο ΠΟΥΛΙΚΑΚΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ "ΠΑΛΙΑΤΣΟ ΚΑΙ ΛΗΣΤΗ"
Την ίδια απορία έχω και για το επόμενο τραγούδι, τον «Παλιάτσο και τον Ληστή», που επίσης αποπνέει αντιχουντική αύρα. Μιλάμε για το τραγούδι του Bob Dylan, το “All Along The Watchtower”, που το είχε ήδη στείλει σε άλλο γαλαξία ο Jimmie Hendrix. Το τραγούδι αυτό το είχε πρωτομεταφράσει ο Δημήτρης Πουλικάκος, που το παρουσίαζε με το τότε συγκρότημά του, τους M.G.C. Όπως αφηγείται ο ίδιος ο Πουλικάκος: «Ήταν το πρώτο κομμάτι που τραγουδήσαμε στα ελληνικά με τους M.G.C. το 1968. Είχα κάνει τη μετάφραση και ένα βράδυ που το παίζαμε στου Λεωνίδα στην Πλάκα, είχε έρθει να μας ακούσει και ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο οποίος μου ζήτησε τα λόγια, του τα ’δωσα και αλλάζοντας αρκετά τους στίχους, το έβγαλε ως ‘Ο παλιάτσος και ο ληστής’!».
Το τρίτο τραγούδι της Β’ πλευράς είναι το «Έρχεται βροχή έρχεται μπόρα», ένα πολύ όμορφο swing κομμάτι, κάτι πολύ σπάνιο για την ελληνική δισκογραφία. Πρόκειται για ένα τραγούδι που εκτιμά πολύ ο ίδιος ο Σαββόπουλος, θεματικά πάντως θα ταίριαζε πιο καλά στο προηγούμενο άλμπουμ, στο «Περιβόλι του τρελού».
Το επόμενο τραγούδι, το «Σημαία από νάυλον», πάει ακόμα πιο πίσω, αφού φαίνεται πως είναι γραμμένο γύρω στο 1966-67, αμέσως μετά το «Φορτηγό». Παρόλο που το ύφος του τραγουδιού είναι επιθεωρησιακό, έχει κι αυτό έντονη κριτική της γκρίζας καθημερινότητας, της χούντας με άλλα λόγια: «σημαία από νάυλον υψώνουμε, σημαία πλαστική, ο κόσμος δεν έχει τίποτε να χάσει και τίποτε να βρει».
Ακολουθεί το «Διάλειμμα», που είναι ακριβώς ό,τι λέει η λέξη: ένα σύντομο οργανικό folk κομμάτι, σαν ένα διάλειμμα στην αφήγηση.
Το τελευταίο κομμάτι του «Μπάλλου», το «Σ’ ευχαριστώ, ω! εταιρία», είναι ένα επίσης σύντομο τραγούδι, με σκωπτικό περιεχόμενο για τη δισκογραφική εταιρία του Σαββόπουλου, τη Lyra. Το τραγούδι (και συγχρόνως ο δίσκος) τελειώνει με ένα προανάκρουσμα του «Ολαρία-ολαρά», που θα το βρούμε στον επόμενο δίσκο του Διονύση, το «Βρώμικο Ψωμί».
ΕΞΩΦΥΛΛΟ-ΤΙΤΛΟΣ
Το καταπληκτικό ψυχεδελικό εξώφυλλο τού «Μπάλλου» είναι πίνακας του Αλέξη Ακριθάκη, φιλοτεχνημένος το 1965.
Τέλος, ο στίχος «Εδώ είναι Μπαλκάνια, δεν είναι παίξε γέλασε», που έγινε ιστορικός και γι’ αυτό τον αναφέρω και στον τίτλο του άρθρου, προέρχεται από ποίημα του Νίκου Εγγονόπουλου.
ΔΙΚΑΙΟΠΟΛΙΣ
18/1/22/
Δημοσίευση σχολίου