Δεν ξέρω πόσοι θυμούνται (ή γνωρίζουν) τους Aphrodite’s Child, ένα ελληνικό γκρουπ που σταδιοδρόμησε στο Παρίσι, κυρίως την τριετία 1968-1970, και αποτελείτο από τον μεγάλο Βαγγέλη Παπαθανασίου (τον μετέπειτα παγκοσμίως γνωστό ως Vangelis) στα πλήκτρα, τον Ντέμη Ρούσσο (φωνή και μπάσο) και τον Λουκά Σιδερά στα ντραμς. Στην αρχική σύνθεση του γκρουπ περιλαμβανόταν και ο κιθαρίστας Αργύρης (Silver) Κουλούρης, ο οποίος όμως δεν μπόρεσε να ακολουθήσει το γκρουπ στο Παρίσι, λόγω των στρατιωτικών του υποχρεώσεων.
Στο Παρίσι, οι Aphrodite’s Child (ως τρίο πλέον) γνωρίζουν μεγάλη επιτυχία, στην αρχή με το “Rain and Tears” (1968) και την επόμενη χρονιά με το “It’s Five O’Clock”. Κάνουν κι άλλες επιτυχίες, όπως το “Spring, Summer, Winter and Fall”, ή το “I Want to Live”, παίζοντας πάντα στο ίδιο στυλ του ρομαντικού “flower power” pop και η φήμη τους εξαπλώνεται σε όλη την Ευρώπη, αλλά και στις υπόλοιπες ηπείρους, με τα τραγούδια τους να καταλαμβάνουν παντού την πρώτη θέση στα charts. Και μιλάμε για την εποχή που μεσουρανούσαν οι Beatles, μην το ξεχνάμε!
Οι Aphrodite’s Child όμως (κυρίως βέβαια ο Βαγγέλης) ήταν πολύ μεγάλοι μουσικοί για να βολευτούν στις εύληπτες ποπ συνταγές που τους έκαναν διάσημους. Έτσι, περί τα τέλη του 1970, μπαίνουν στο στούντιο για να ηχογραφήσουν ένα από τα πιο σημαντικά prog rock άλμπουμ στην ιστορία, το «666».
Η ιδέα για το «666» ανήκει στον σκηνοθέτη Κώστα Φέρρη, ο οποίος βρισκόταν επίσης στο Παρίσι εκείνη την εποχή. Η αρχική ιδέα ήταν μια ροκ όπερα, σαν το “Tommy” των Who, με στίχους που προέρχονταν από την «Αποκάλυψη του Ιωάννη», δηλαδή το τελευταίο βιβλίο της Καινής Διαθήκης. Όμως ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, αντί για ροκ όπερα, προτίμησε την φόρμα του concept album και αυτό έγινε.
Θα είχε πλάκα να βλέπαμε με κάποιο τρόπο τα μούτρα των εκπροσώπων της εταιρίας, όταν άκουσαν το τελικό αποτέλεσμα! Όπως είπαμε και νωρίτερα, η μουσική του «666» ήταν πολύ πρωτοποριακή, εντελώς διαφορετική από την μέχρι τότε δουλειά του γκρουπ. Ήταν σημεία μάλιστα, που η μουσική γινόταν πειραματική, υιοθετώντας εξεζητημένες τεχνικές, επηρεασμένες από jazz, musique concrète (ένα είδος μουσικού κολλάζ προερχόμενου από διάφορους ηχογραφημένους ήχους) και world music. Συνολικά, από τα 24 τραγούδια του διπλού άλμπουμ, μόνο έξι ήταν «κανονικά» τραγούδια, με στίχους και μελωδία, και μόνο σε τέσσερα απ’ αυτά τραγουδούσε ο Ντέμης Ρούσσος! Τα άλλα δύο τα τραγουδούσε ο Λουκάς Σιδεράς. Αυτό πραγματικά ενόχλησε την εταιρία, που ποντάριζε κυρίως στο γκελ της φωνής του Ρούσσου. Τα υπόλοιπα, είτε ήταν instrumental, είτε σκέτη αφήγηση, είτε φωνητικά a capella, σε στυλ βυζαντινό ή ανατολίτικο. Αλλά και στα πιο απλά, στα πιο συνηθισμένα κομμάτια, το ύφος ήταν εντελώς διαφορετικό από το μέχρι τότε γνωστό, λόγω της χρήσης των synthesizers και της επιβλητικής παρουσίας της κιθάρας του Αργύρη Κουλούρη. Εκείνο όμως, που πραγματικά τρέλανε τους εκπροσώπους της εταιρίας, ήταν το κομμάτι "∞" (μαθηματικό σύμβολο του απείρου), όπου η (διεθνώς διάσημη) ηθοποιός Ειρήνη Παππά τραγουδά μία mantra σε κλιμακούμενα στάδια οργασμού, κάτι που ήταν άσεμνο για τα ήθη της εποχής. Για να κάνει τα πράγματα χειρότερα, το κομμάτι αυτό είχε διάρκεια 39 λεπτών! Ύστερα από πολλές διαβουλεύσεις, ο Βαγγέλης μείωσε τη διάρκεια σε 5’, χωρίς και πάλι να πείσει την εταιρία, ότι το άλμπουμ αυτό θα μπορούσε να κυκλοφορήσει. Το καλύτερο: Στο οπισθόφυλλο του άλμπουμ, τα μέλη του γκρουπ, έχοντας προφανώς χιουμοριστική διάθεση, είχαν σημειώσει: "This album was recorded under the influence of Sahlep” (το άλμπουμ ηχογραφήθηκε υπό την επήρεια σαλεπιού). Οι εκπρόσωποι της δισκογραφικής, μη γνωρίζοντας προφανώς τι είναι το σαλέπι, νόμισαν ότι είναι κάποιο ναρκωτικό και αντέδρασαν αρνητικά, ενώ το γκρουπ ήθελε απλά να δείξει, κόντρα στην επικρατούσα αντίληψη, ότι δεν χρειάζονται ναρκωτικά για να κάνεις ένα prog άλμπουμ.
Τέλος πάντων, πότε το ένα, πότε το άλλο, η εταιρία δεν έλεγε να συναινέσει στην κυκλοφορία του άλμπουμ. Στις αρχές του ’72, στην επέτειο του ενός χρόνου αναμονής, το γκρουπ οργάνωσε ένα πάρτι για να «γιορτάσει» την εκκρεμότητα, στο οποίο παραβρέθηκαν πολλές προσωπικότητες, μεταξύ των οποίων και ο Salvador Dali, συνοδευόμενος από την Amanda Lear! Ο Dali τόσο ενθουσιάστηκε μόλις άκουσε το άλμπουμ, που αποφάσισε να διοργανώσει στη Βαρκελώνη ένα happening προώθησής του. Είχε πολύ μεγάλα σχέδια, τα οποία όμως ουδέποτε πραγματοποιήθηκαν. Έστω, πάντως, και χωρίς τη βοήθεια του Dali, η εταιρία δέχτηκε τελικά να κυκλοφορήσει το άλμπουμ τον Ιούνιο του ’72, ενάμιση χρόνο δηλαδή μετά την ολοκλήρωσή του. Αυτό το μεγάλο διάστημα απραξίας είχε δυστυχώς πολύ αρνητική επίδραση στη συνοχή του γκρουπ, με αποτέλεσμα ο καθένας να τραβήξει το δρόμο του και το γκρουπ να διαλυθεί πριν κυκλοφορήσει το σπουδαιότερο έργο του!
Λέγεται βέβαια, ότι το τέλος του γκρουπ ήταν κάτι αναπόδραστο, από τη στιγμή που ο Φέρρης πήγε και συνεννοήθηκε μόνο με τον Βαγγέλη, αγνοώντας τους άλλους δύο. Λέγεται επίσης, ότι οι Ρούσσος και Σιδεράς είχαν έντονες αντιρρήσεις για τη μουσική κατεύθυνση του άλμπουμ και θεωρούσαν ότι καπελώθηκαν από τον Βαγγέλη. Ο Λουκάς Σιδεράς, πάντως, τα διαψεύδει όλα αυτά στο βιβλίο του.
 |
| Δεύτερη γραμμη από το τέλος γίνεται η αναφοράστο "salepi" |
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΑΛΜΠΟΥΜ
Η βασική ιδέα του άλμπουμ οφείλεται, όπως είπαμε, στον σκηνοθέτη Κώστα Φέρρη, ο οποίος αποδίδει σε αγγλικούς στίχους το εσχατολογικό έργο του Ευαγγελιστή Ιωάννη, παρουσιάζοντας όμως τα όσα περιγράφονται στην «Αποκάλυψη» ως μέρος της παράστασης ενός τσίρκου, ενώ συγχρόνως, έξω από την τέντα του τσίρκου, συντελείται η πραγματική Αποκάλυψη!
Η παραγωγή του άλμπουμ είναι του Βαγγέλη, όμως σημαντική συμμετοχή στην παραγωγή είχε ο Giorgio Gomelsky, παραγωγός των Magma και Gong. Σημαντική ήταν και η συνεισφορά του Gerard Fallec, στον οποίο ο Φέρρης αποδίδει την ιδέα του τίτλου του άλμπουμ («666», αντί του αρχικού «Αποκάλυψη»), όπως και του εξώφυλλου.
Στην ηχογράφηση του άλμπουμ, εκτός από τα 4 μέλη της μπάντας, συμμετείχαν ο Χάρης Χαλκίτης (μετέπειτα δημιουργός του disco project “Queen Samantha”), που συνέβαλε σημαντικά με το σαξόφωνό του, αλλά και παίζοντας μπάσο σε κάποια κομμάτια, όπως επίσης και ο «πνευστός» Michel Ripoche, η ηθοποιός και «πέτρα του σκανδάλου» Ειρήνη Παππά, ο φημισμένος ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης (ως «κατηραμένος όφις») και οι John Forst και Daniel Koplowitz ως αφηγητές.
Πριν οτιδήποτε άλλο, θα πρέπει να τονίσουμε την εξαιρετική μουσική συνεισφορά όλων των μελών του γκρουπ! Πέρα δηλαδή από τον «συνήθη ύποπτο» Βαγγέλη, ο οποίος δίνει ένα πραγματικό ρεσιτάλ με τα πλήκτρα του, είναι πολύ σημαντική η συνδρομή του Ντέμη Ρούσσου ως μπασίστα, αλλά και του Λουκά Σιδερά στα ντραμς. Δείχνουν και οι δύο να είναι επιτέλους απελευθερωμένοι από τον φορμαλισμό των προηγούμενων άλμπουμ. Όσο για την κιθάρα του Κουλούρη, τι να πούμε; Πραγματική «Αποκάλυψη»!!!
Όπως αναφέραμε και πιο πάνω, μόνο έξι από τα 24 κομμάτια του διπλού άλμπουμ μπορούν να ακουστούν σαν «κανονικά» τραγούδια: Το "Babylon", που χαρακτηρίζεται από τη στακάτη ακουστική κιθάρα (που θυμίζει έντονα το “Pinball Wizzard” από το Tommy) και οι στίχοι του αναφέρονται στην πτώση της Βαβυλώνας. Το περίφημο "The Four Horsemen", το πιο γνωστό κομμάτι του άλμπουμ, που αναφέρεται στους 4 καβαλάρηδες της Αποκάλυψης. Εδώ κυριαρχεί η υπέροχη φωνή του Ντέμη Ρούσσου πάνω από το πιάνο και τα wind chimes του Βαγγέλη, ενώ στο ρεφρέν επικρατεί το βαρύ rock drumming του Λουκά Σιδερά. Το τραγούδι ολοκληρώνεται με ένα εξαιρετικό σόλο του Αργύρη Κουλούρη. Το “Lament”, όπου ο Ντέμης Ρούσσος ψέλνει έναν θρήνο για την ανθρώπινη φυλή, συνοδευόμενος από ψαλμωδίες του Βαγγέλη. Το funky "The Beast", στο οποίο τραγουδάει ο Λουκάς Σιδεράς. Χαρακτηριστικό του κομματιού είναι ότι ακούγεται η φωνή του Βαγγέλη να δίνει οδηγίες στους μουσικούς. Το πολύ ευχάριστο "Hic And Nunc" (εδώ και τώρα, στα λατινικά), ένα upbeat ποπ κομμάτι, όπου τραγουδάει ο Ντέμης Ρούσσος. Και τέλος, το μελωδικό "Break", με το οποίο κλείνει το άλμπουμ, όπου τραγουδάει ο Σιδεράς και περιλαμβάνει ένα ακόμη εξαιρετικό σόλο από τον Κουλούρη.
Από τα υπόλοιπα, κάποια είναι ορχηστρικά, όπως το πανέμορφο “Aegean Sea”, ένα υπέροχο κομμάτι, όπου το λυρικό σόλο της κιθάρας του Κουλούρη συνδυάζεται με το βιρτουόζικο πιάνο του Βαγγέλη, το "The Marching Beast", που περιλαμβάνει σόλο πιάνο και φλαουτίστικες τρίλιες (επηρεασμένες από τους Jethro Tull) και το μάλλον δύσπεπτο jazz rock "Altamont", όπου εδώ φτάνουμε πλέον στη στιγμή, που σχίζεται η τέντα του τσίρκου και γίνεται φανερό ότι η Αποκάλυψη συντελείται στ’ αλήθεια και όχι μόνο στη σκηνή του τσίρκου. Κάποια άλλα κομμάτια είναι απλώς απαγγελίες, πλαισιωμένες από όμορφες μουσικές, που έχουν ως μόνο στόχο τη συνέχεια της αφήγησης, όπως το "Loud, Loud, Loud", το “Seventh Seal” και το "Seven Trumpets". Θα πρέπει βεβαίως να αναφερθούμε ξεχωριστά σε δύο πολύ ιδιαίτερες στιγμές: Η μία είναι το 19λεπτο "All The Seats Were Occupied", το οποίο ξεκινάει με ινδική μουσική και στη συνέχεια, περνώντας από μια funky ενορχήστρωση, καταλήγει σ’ ένα μοντάζ musique concrète, που περιλαμβάνει samples όλων σχεδόν των προηγούμενων κομματιών του άλμπουμ. Η άλλη είναι, φυσικά, το αποδιοπομπαίο "∞" (Infinity), όπου η Ειρήνη Παππά επαναλαμβάνει ρυθμικά τη φράση "I was, I am, I am to come", με τη συνοδεία κρουστών, για να φτάσει σε οργασμική κορύφωση. Ο Βαγγέλης ερμηνεύει αυτό το κομμάτι ως μια αποτύπωση του πόνου της γέννας, αλλά και της σεξουαλικής απόλαυσης.
Το άλμπουμ κυκλοφόρησε, όπως είπαμε, τον Ιούνιο του 1972, συμπίπτοντας μάλιστα με την κυκλοφορία του “Jesus Christ Superstar” στο Λονδίνο! Παρόλο που οι κριτικοί και το ειδικό κοινό εντυπωσιάστηκαν, οι πωλήσεις του στην Ευρώπη ήταν πολύ μέτριες, ειδικά για τα standards της μπάντας. Ο Βαγγέλης ισχυρίζεται ότι πήγε πολύ καλά στην Αμερική! Όπως και νάχει, φάνηκε ότι το κοινό είχε επηρεαστεί από το σούσουρο που είχε προηγηθεί, για το “Infinity” και το … σαλέπι!
Στην Ελλάδα, λόγω χούντας, δεν θα ήταν δυνατόν να κυκλοφορήσει δίσκος με τέτοιο περιεχόμενο! Έτσι, εμείς κάναμε την επίσημη γνωριμία μας με το «666» μόλις το 1974.
ΠΩΣ ΤΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΕ Ο STEVE WILSON
Πήρε πολλά χρόνια για να αναδειχτεί η μεγάλη αξία του σπουδαίου αυτού έργου του progressive rock. Ήταν πια το 2008, όταν ο ιθύνων νους των Porcupine Tree, ο Steven Wilson, καταγράφοντας για το περιοδικό Classic Rock «δέκα εκπληκτικά concept album που μπορεί να μας έχουν ξεφύγει», ανέφερε πρώτο στην λίστα το "666"! Γράφει συγκεκριμένα ο Wilson: «Το "666" βασίστηκε στην Αποκάλυψη του Ιωάννη και όπως τόσα άλλα concept άλμπουμ, είναι τόσο φιλόδοξο και πομπώδες που θα μπορούσε να φάει τα μούτρα του. Αντιθέτως, είναι εντελώς ιδιοφυές και στην περίπτωση αυτή, οι Aphrodite's Child τα κατάφεραν απόλυτα! … Είναι ένας από τους σπουδαιότερους διπλούς concept δίσκους όλων των εποχών. Όλοι πρέπει να έχουν στην κατοχή τους ένα αντίτυπο».
ΤΙ ΕΚΑΝΑΝ ΜΕΤΑ
Η μετέπειτα πορεία των μελών του γκρουπ είναι, λίγο-πολύ, γνωστή: Ο Παπαθανασίου θα αλλάξει το όνομά του σε σκέτο Vangelis και θα γίνει ένας κορυφαίος new age μουσικός, πρωτοπόρος των synthesizer, με αποκορύφωμα της καριέρας του το Oscar μουσικής για το Chariots of Fire (1981). Ο Ντέμης Ρούσσος θα κυκλοφορήσει μία σειρά προσωπικών δίσκων από τους οποίους μόνο ο πρώτος είναι άξιος συνεχιστής των Aphrodite’s Child, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν έγινε επάξια ένας αυθεντικός super star! Οι Κουλούρης και Σιδεράς, πέρα από συμμετοχές στους δίσκους των άλλων δύο, θα έχουν πιο περιορισμένη δισκογραφία.
ΔΙΚΑΙΟΠΟΛΙΣ
10/12/21
Ο ΚΩΣΤΑΣ “Elton” ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑ ΤΟ 666
Το τρίτο και τελευταίο άλμπουμ των Aphrodite’s Child, κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του ’72, ενώ οι ηχογραφήσεις του είχαν ήδη ξεκινήσει από το τέλος του ’70. Οι εντάσεις μεταξύ των μελών, αλλά και η απροθυμία της δισκογραφικής τους εταιρείας να το κυκλοφορήσει, ήταν ο κύριος λόγος αυτής της καθυστέρησης. Παρ’ όλα αυτά, όταν ο δίσκος τελικά έφτασε στα ράφια των δισκοπωλείων και ενώ η μπάντα είχε ήδη διαλυθεί, αποδείχτηκε ότι επρόκειτο για ένα μεγαλειώδες έργο, ίσως το καλύτερο που έχει ποτέ αναδείξει ολόκληρη η Ελληνική μουσική σκηνή. Στίχοι εμπνευσμένοι από την Αποκάλυψη του Ευαγγελιστή Ιωάννη, μουσική που αναμείγνυε την Ελληνική παράδοση, την progressive σκηνή αλλά και avant garde στοιχεία, μαζί με την βαθιά φωνή του Ντέμη Ρούσσου και τους «λαρυγγισμούς» της Ειρήνης Παππά, απετέλεσαν ένα άλμπουμ σταθμό για τα δεδομένα της εποχής. Μέχρι και σήμερα ακούγεται το ίδιο εκστατικά, με το ίδιο δέος και θαυμασμό όσο και τότε. Όλες οι λίστες περιοδικών και κριτικών που ασχολούνται με το progressive rock, το αναφέρουν πάντα μέσα στις πρώτες θέσεις τον σπουδαιοτέρων και πλέον πρωτοποριακών δίσκων του είδους.
Δημοσίευση σχολίου