Δεν ξέρω αν μπορούμε με βεβαιότητα να προσδιορίσουμε τον όρο progressive στη rock μουσική... αλλά αν είναι αυτό που κατά γενική ομολογία εμπεριέχει όλα αυτά τα στοιχεία που το διαχώρισαν απ το "κατεστημένο" και που το καθιστούν ιδιαιτέρωs ποιοτικό διαχρονικά πρωτοποριακό και ενίοτε δυσνόητο, τότε μπορούμε με σιγουριά να καταθέσουμε ότι έναs απ τουs βασικότερουs πυλώνεs πάνω στον οποίο χτίστηκε το γιγαντιαίο οικοδόμημα τηs prog-rock, είναι αναμφισβήτητα οι King Crimson! Το συγκρότημα προέκυψε σαν τη φυσική συνέχεια του βραχύβιου σχήματοs Giles Giles and Fripp που σχηματίστηκαν το 1967 και κυκλοφόρησαν μόνο ένα album. Μετά την αποχώρηση του μπασίστα Peter Giles, o κιθαρίσταs Robert Fripp, o ντράμερr Michael Giles (αδελφόs του Peter) και ο πολυ-οργανίσταs Ian Mc Donald σχημάτισαν τούs King Crimson, στουs οποίουs προσχώρησαν ο τραγουδιστήs και μπασίσταs Greg Lake και ο βασικόs στιχουργόs Peter Sinfield. Πρόκειται για ένα ξεχωριστό κεφάλαιο τηs μουσικήs Ιστορίαs αποτελώνταs μιά κατηγορία από μόνοι τουs, κι αυτό γιατί παίζουν στο δικό τουs γήπεδο με αντισυμβατικούs και ανατρεπτικούs όρουs και κανόνεs που θέσπισαν οι ίδιοι! Σχηματίστηκαν το 1969 και έκαναν τη παρθενική τουs εμφάνιση στη συναυλία των Rolling Stones στο Hyde Park του Λονδίνου τον Ιούλιο τηs ίδιαs χρονιάs. τον Οκτώβριο του '69 κυκλοφορούν το ντεμπούτο album τουs, In the Court of the Crimson King. Από εκεί κι ύστερα ξεκινάει μια μουσική περιπέτεια πολύ διαφορετική απ ό,τι είχαμε συνηθίσει έωs τότε. Ο πομπώδηs οργανικόs ήχοs σε συνδυασμό με πρωτάκουστεs μουσικέs φόρμεs δεν αφήνει περιθώρια για παρερμηνείεs και αμφισβητήσειs. το βαρύγδουπο επικό στοιχείο αναμιγνύεται με κλασσικέs πρακτικέs και συμφωνικέs ενορχηστρώσειs ασυνήθιστεs για το ευρύ φάσμα τηs ροκ κοινότηταs. και όλα αυτά συνδυάζονται περίτεχνα μέσα από τιs πολυδαίδαλεs συνθέσειs που απελευθερώνονται σε ένα πρωτόγνωρο και ταξιδιάρικο παιγνίδι του μυαλού και των αισθήσεων που σε προκαλεί να το ανακαλύψειs νότα προs νότα. Πρωτοτύπησαν ξεγλιστρώνταs από τιs πιασάρικεs και συμβατικέs επιλογέs, εισάγοντας στη μουσική τουs art&folk στοιχεία και jazz αυτοσχεδιασμούs. σκοτεινό και ομιχλώδεs σε κάποια σημεία, αλλά σου κεντρίζει το ενδιαφέρον να το ψάξειs βαθιά, γιατί η μουσική τουs είναι πολύ μπροστά απ την εποχή τουs για να μην να τουs πάρουμε στα σοβαρά. ακόμα και εμφανισιακά, ειδικά ο Robert Fripp έδειχνε από τότε περισσότερο σαν το σπασίκλα μεταπτυχιακό φοιτητή μαθηματικών παρά με ροκ μουσικό... στη σημερινή ηλικία περνάει πειστικότατα για Πρύτανηs Πανεπιστημίου!...
Χαρισματικόs και καταρτισμένοs συνθέτηs - κιθαρίσταs αποπνέει κύροs αξιοπιστία και σοβαρότητα τα οποία δεν μπορείs να τα προσπεράσειs, εφ όσον έχει καταθέσει μέσα από τη δουλειά του τιs περγαμηνέs και τα διαπιστευτήριά του. οι σε γενναίεs δόσειs avant garde πειραματισμοί - συχνά υπερβολικοί μέσα στην αγωνιώδη προσπάθειά τουs να διαφοροποιηθούν απ το περιρρέον μουσικό γίγνεσθαι - είχαν τη τιμητική τουs, Υπακούονταs στη δαιμόνια διεισδυτική ματιά του Fripp που ωs de facto ηγετική φυσιογνωμία του group και με την έμφυτη μουσική μαεστρία που τον διέκρινε είχε το γενικό πρόσταγμα ρίχνονταs στο τραπέζι τιs πολύ προχωρημένεs και ριζοσπαστικέs για την εποχή μουσικέs ιδέεs. αξιοποίησαν, σχεδόν αποθέωσαν στη κυριολεξία το μέλοτρον - εφεύρεση του Mike Pinder των Moody Blues - δημιουργώνταs μιά ιδιαίτερη στυλιστική ατμόσφαιρα μεταμοντέρνου κλασσικισμού που είναι χαρακτηριστική του ήχου τουs.
Ο "Βασιλιάs Πορφυρόs" λοιπόν παρουσιάστηκε στο κόσμο τον Οκτώβριο του 1969 απ την εταιρία Island σε παραγωγή δική τουs. αρχικά προκάλεσε αντιφατικέs και αντικρουόμενεs αντιδράσειs μεταξύ των κριτικών... θεμιτέs όποιεs ενστάσειs βασίζονται σε κάποια στοιχειώδη γνώση και λογική… αλλά έναs απίθανοs τύποs που αυτοαποκαλείται μουσικοκριτικόs, o Robert Christgau - o οποίοs μέσα στη κομπλεξική του ανασφάλεια και υπεροψία είχε θάψει και το "Thick as a brick" των Jethro Tull μεταξύ άλλων - χαρακτήρισε το album "shit"!!! κε. Christgau, δεν έχετε ψυχολόγουs και ψυχαναλυτέs στη πατρίδα σαs να κλείσετε μερικέs συνεδρίεs για να μάθουμε κι εμείs από τί πάσχετε?! ο δε ιδιοφυήs αλλά και ιδιόρρυθμοs Pete Townshend των "The Who" (που συνήθωs το στόμα του στάζει φαρμάκι στιs κριτικέs του), δήλωσε οτι πρόκειται για ένα "μυστηριώδεs αριστούργημα"... η αλήθεια είναι οτι ακούγονταs το πρώτο κομμάτι, "21st century schizoid man" τα συναισθήματα είναι ανάμεικτα... σε αιφνιδιάζει αλλά και σε προκαλεί, σε αποσυντονίζει αλλά και σου εξιτάρει τη περιέργεια να ανακαλύψειs το πόσο πολύπλοκα προοδευτική μπορεί να γίνει η μουσική όταν πέφτει στα χέρια τόσο ταλαντούχων ατόμων... η σύνθεση πελαγοδρομεί αρκετά εκεί ειδικά όπου υπερισχύει το free jazz στοιχείο με τα ξεσπάσματα του σαξόφωνου και τα τρελλά γεμίσματα των τυμπάνων του Michael Giles.
θα έλεγα οτι εκπέμπει μιά ψυχεδελική επιθετικότητα - σχετική και με τουs στίχουs - αλλά πρέπει να το ακούσειs πολλέs φορέs για να μπειs στο πνεύμα του κομματιού! αινιγματικό και παρακινδυνευμένο τόλμημα για πρώτο κομμάτι πρώτου album νέου συγκροτήματοs που θέλει να συστηθεί στο κόσμο! οι γνώμεs διίστανται βέβαια, αλλά έχω την αίσθηση οτι ήθελαν να αφυπνίσουν τον ακροατή ενεργοποιώνταs τιs ευαισθησίεs του πάνω στη φρίκη του πολέμου! η ίδια η μουσική κινείται στα όρια τηs σχιζοφρένειαs, πιστεύω όμωs οτι όσο ψαγμένη καινοτόμοs ή ελιτίστικη κι αν είναι η μουσική σου, οφείλειs να είσαι στοιχειωδώs κατανοητόs. σίγουρα μαs αποζημιώνουν με τουs προφητικούs στίχουs με βάση τον πόλεμο του Βιετνάμ, προβλέπονταs οτι ο άνθρωποs του 21ου αίώνα μπορεί και να παραφρονήσει λόγω των πολεμικών συγκρούσεων που καταστρέφουν την αθωότητα ολόκληρων γενεών! η συνέχεια έρχεται με το κομψοτέχνημα "I talk to the wind"...νομίζω δεν χρειάζεται να κάνειs πολύ φασαρία για να τραβήξειs τη προσοχή...η ομορφιά βρίσκεται στην απλότητα! εκεί για πρώτη φορά αναδύεται σ όλο τηs το μεγαλείο η εκφραστική δύναμη τηs φωνήs του Greg Lake, όπου η λυρική ευαισθησία τηs σε συνδυασμό με το ιδιαίτερο βάθοs και το μεταλλικό όσο και μελωδικό ηχόχρωμά του σε αιχμαλωτίζει γερά και γίνεται αυτόματα αναγνωρίσιμη! πριν πούμε οτιδήποτε για το "Epitaph" που κλείνει τη πρώτη πλευρά του δίσκου, θέλω να κάνω δύο παρατηρήσειs... πρώτον, αν ρωτήσειs οποιονδήποτε μουσικόφιλο - που δεν έχει όμωs εντρυφήσει και πολύ βαθιά στο χώρο - αν ξέρει τουs King Crimson, θα απαντήσει...δεν είναι αυτοί που έγραψαν το Epitaph? δεύτερον, δεν πιστεύω οτι υπάρχει σημερινόs 55άρηs - 60άρηs που να μην έχει χορέψει, συγκινηθεί, φλερτάρει, ερωτευθεί στο άκουσμα του συγκεκριμένου τραγουδιού που δικαίωs (θα πρέπει να) κατατάσσεται μέσα στο top-10 των πιό όμορφων μελωδιών που έχουν γραφτεί ποτέ! o μέγαs πρωταγωνιστήs στα εφηβικά μαs πάρτυ εξακολουθεί να ακούγεται μέχρι και σήμερα επαναληπτικά και ακούραστα. πρόκειται για μία μαγευτική όσο και δυστοπική μπαλάντα "πνιγμένη" απ τη βαριά χρήση του μέλοτρον αλλά και τη φορτισμένη συγκινησιακά φωνή του Greg Lake που απογειώνει το τραγούδι θριαμβευτικά! διαθέτει αυτή την "ύπουλη" μαγική συνταγή να μπαίνει υποδόρια μέσα σου και να μην βγαίνει ποτέ! υποβλητικό και αισθαντικό χωρίs να γίνεται αβανταδόρικα μελοδραματικό αλλά καθηλωτικό και μεγαλειώδεs, αν και στο δραματικό φινάλε νοιώθειs να σε ψυχοπλακώνει, δεν παύει όμωs να αποτελεί το αποκορύφωμα τηs συνθετικήs διάνοιαs των King Crimson...ναι, πολυακούστηκε σε επίπεδο κορεσμού, αλλά δικαιωματικά! ναι, χρυσοπούλησε και πέτυχε και εμπορικά εκτόs από καλλιτεχνικά, γιατί ανήκει στιs σπάνιεs περιπτώσειs μουσικού έργου που μοιάζει σαν να ισορροπεί ανάμεσα στο ανάλαφρο κοριτσίστικο στολίδι και στο βαρύτιμο κόσμημα απ τη μπιζουτιέρα τηs γιαγιάs!
τη δεύτερη πλευρά ανοίγει το δωδεκάλεπτο "Moonchild, including the dream and the illusion" μία αργόσυρτη μελαγχολική μελωδία που παρά τα εύθραυστα συναισθηματικά φωνητικά μέρη του Greg Lake στην αρχή, σου αφήνει μιά πένθιμη αίσθηση στο τέλοs.. το πρώτο μέροs έχει μιά αποδεκτή μελωδική γραμμή...απ τη μέση του κομματιού όμωs και μετά (the dream and the illusion) ξενίζει εκεί που ακούγονται ακατάληπτοι ήχοι οργάνων ατάκτωs ερριμμένοι - κάτι σαν sound check στο studio! το αυτί ενόs μέσου ακροατή αντέχει το πολύ μέχρι το έκτο λεπτό...πόσο experimental πιά?! όντωs είναι αυτό που λέει ο τίτλοs, Illusion!! προφανώs κάτι ήθελαν να πουν αλλά κάπου το έχασαν στη πορεία...συγνώμη κε. Fripp και χωρίs καμμία πρόθεση ασέβειαs στο έργο σαs αλλά δεν βγάζω νόημα μ αυτή σύνθεση! το μισό τραγούδι χάνεται μέσα σε νεφελώδειs jazz αυτοσχεδιαστικέs "δοκιμέs". μετά το νωχελικά κουραστικό Moonchild έρχεται η ανακούφιση με μιά κορυφαία κομματάρα, εκεί όπου ο δίσκοs κλείνει πανέμορφα με την εντυπωσιακή εισαγωγή του ομώνυμου "In the court of the crimson king". αυτό μάλιστα! εδώ υποκλίνεσαι στο μεγαλείο τηs συνθετικήs ανάπτυξηs μουσικότηταs ενορχήστρωσηs και συνολικήs ευφορίαs που σου αφήνει. πρόκειται για ένα αριστούργημα από πάσηs πλευράs. εκπληκτικά χορωδιακά μέρη, και εμπνευσμένη στιγμή το μαγικό ιντερλούδιο με το μέλοτρον και το φλάουτο. είναι προφανέs οτι η πολυσύχναστη χρήση του μέλοτρον έγινε θεμελειώδηs και πρωταγωνιστική και στιs επόμενεs δισκογραφικέs δουλειέs, αλλά ενσωματώνεται αρμονικά - στη περίπτωσή τουs και η "κατάχρηση" συγχωρείται - επειδή εξυπηρετεί στο ακέραιο τιs ανάγκεs των συνθέσεων. ακούs τα έγχορδα μιαs συμφωνικήs ορχήστραs ενώ στην ουσία δεν υπάρχει.. ένα όργανο - πολυεργαλείο που αξιοποίησαν επαναληπτικά οι King Crimson, διότι σε κάθε περίπτωση έγινε σήμα κατατεθέν, σφραγίδα και υπογραφή του ήχου τουs!
Θα κάνω ένα flash back στο Μάρτη του 2002 που εμφανίστηκαν στο Club Ρόδον υπό την ονομασία "21st Century Schizoid Band" (δεν μπορούσαν για νομικούs λόγουs να χρησιμοποιήσουν το αυθεντικό όνομα διότι απουσίαζαν οι Robert Fripp και Greg Lake)... παρουσίασαν ένα καταπληκτικό πρόγραμμα παίζονταs τα πιό γνωστά κομμάτια τουs - inclusive το Starless, τί ελεγεία κι αυτή! στο τέλοs τηs συναυλίαs κατάφερα να πλησιάσω τον Ian Mc Donald για ευχαριστίεs συγχαρητήρια κλπ. και του εξέφρασα τη συγκίνησή μου επειδή άκουσα για πρώτη φορά το Epitaph ζωντανά, και μου θύμισε νοσταλγικέs και αξέχαστεs στιγμέs των νεανικών μου χρόνων... με κοιτάζει καλά καλά και μου λέει με το πιο κλασσικό βρετανικό φλεγματικό χιούμορ, "Are you so old??" χαμογελώνταs συγκρατημένα αλλά ευγενικά! σεμνόs και καταδεχτικόs μου υπέγραψε κι ένα δίσκο μαζί με τον σαξοφωνίστα - φλαουτίστα Mel Collins - έναs απ τουs σπουδαιότερουs άγγλουs session μουσικούs - και έτσι εκείνο το βράδυ ολοκληρώθηκε πολύ ικανοποιητικά η προσωπική μου εμπειρία και επαφή με το συγκρότημα. Σημειωτέον ο Ian Mc Donald - με αργότερα πολύ σημαντική συνεισφορά και στιs τάξειs των Foreigner - ανήκει στο αξιοζήλευτο κλειστό club κορυφαίων μουσικών τύπου Paul Mc Cartney και Mike Oldfield που παίζουν (σχεδόν) όλα τα όργανα μόνοι τουs! επί τη ευκαιρία θέλω να προτείνω στουs αναγνώστεs να ψάξουν και ν ακούσουν το solo album του, "Driver's eyes" που κυκλοφόρησε πριν περίπου 20 χρόνια.
Εν κατακλείδει, οι King Crimson τόλμησαν και προέβαλαν τιs ιδιαιτερότητεs του ήχου τουs σε μια εποχή που το πλέγμα κυρίωs τηs pop-rock μουσικήs ήταν το πιό δημοφιλέs και ευρέωs διαδεδομένο στο πλατύ κοινό, και μαs παρουσιάστηκαν σαν ένα μουσικό σχήμα με λυρική και έντεχνη δημιουργική βάση, με ήθοs και καλλιτεχνικά κίνητρα, αδιαφορώνταs προφανώs για τιs εμπορικέs επιτυχίεs και τιs πιθανόν αρνητικέs κριτικέs. συνθετικά λειτούργησαν ακροβατώνταs ανάμεσα σε έναν ελεγχόμενο περφεξιονισμό και σε εμπνευσμένεs ενορχηστρωτικέs αλχημείεs, χωρίs φιγουρατζίδικουs εντυπωσιασμούs, εγκαινιάζονταs στην ουσία ένα προσωπικό στίγμα κι ένα ύφοs που αφομοιώθηκε κι από ανάλογηs κουλτούραs καλλιτέχνεs και συγκροτήματα στιs αρχέs και στα μέσα τηs δεκαετίαs του '70. οριακά διανοουμενίστικοι και εγκεφαλικά συμπαγείs ενσωμάτωσαν πολλά ετερόκλητα μουσικά στοιχεία και επιρροέs, δεν έκαναν εκπτώσειs στιs μουσικέs αντιλήψειs και κατευθύνσειs τουs και ακολούθησαν το δρόμο που τουs υπαγόρευαν τα δημιουργικά τουs κίνητρα ο ψυχισμόs τουs και ένα ένστικτο που στόχευε πολύ ψηλά όπωs φάνηκε. αρχικά απευθύνθηκαν σε ένα περιορισμένο μεν αλλά διψασμένο για νέεs μουσικέs προτάσειs ακροατήριο που τουs πίστεψε και τουs ακολούθησε πιστά μέχρι τιs μέρεs μαs. εκεί που υστερούσαν κάπωs ήταν στη στιχουργική έμπνευση, διότι τα θέματά τουs (στη πλειοψηφία τουs) διαπνέονταν συνήθωs από αφηρημένεs έννοιεs και καταστάσειs και ανυπόστατα - μυθολογικά - μεταφυσικά οράματα. "τρία νανουρίσματα σε μιά αρχαία γλώσσα", "η μαύρη βασίλισσα ψέλνει στη νεκρική πομπή", "μεταξύ των σιδερένιων πυλών τηs μοίραs" "η γνώση είναι έναs θανάσιμοs φίλοs"?! κλπ.. ίσωs λόγω "ποιητικήs αδείαs" το ασαφέs συνοθύλευμα αυτών των στίχων δεν βοηθάει στο να ερμηνεύσουμε τα νοήματα που ήθελε πιθανόν να εκφράσει ο στιχουργόs. η κύρια στιχουργική βάση του Peter Sinfield περιορίζονταν κυρίωs σε σουρεαλιστικά και φαντασιακά θέματα όπου κυριαρχούσαν τα στοιχεία τηs φύσηs. δεν φαίνεται να δόθηκε η ανάλογη βαρύτητα ώστε οι στίχοι να ανταγωνίζονται θεματικά την ευρηματική μουσική τουs, και απόδειξη αυτού είναι οτι προφανώs ο Sinfield δεν ανταποκρίθηκε επαρκώs στιs προσδοκίεs του Robert Fripp, κι έτσι μετά το τέταρτο δίσκο "Islands" αποχώρησε.. ( εν αντιθέσει με το αντίπαλο δέοs τηs εποχήs, τουs εξ ίσου πρωτομάστορεs του progressive, Van Der Graaf Generator, στουs οποίουs ο πολυγραφότατοs συνθέτηs στιχουργόs και ιθύνων νουs Peter Hammill έγραψε αριστουργηματικά ποιήματα πλούσια σε νοηματική περιεκτικότητα και δημιουργική εξωστρέφεια ) .
M αυτό το δίσκο οι King Crimson οριοθετούν τη χρυσή εποχή τηs γέννησηs του prog-rock, την εξέλιξαν και την βελτίωσαν στον υπερθετικό βαθμό και άνοιξαν το δρόμο για αντίστοιχου επιπέδου αξιόλογουs καλλιτέχνεs να ακολουθούν στο μέλλον. Λένε οτι η τέχνη είναι έναs τομέαs που μπορεί να θαμπώσει όλα τα υπόλοιπα... ιδίωs αν καταφέρει να βρει το δρόμο τηs για να απευθυνθεί σ ένα μεγάλο κοινό. δεν ξέρω σε πόσο μεγάλο κοινό κατάφεραν να απευθυνθούν αλλά στη περίπτωσή τουs ταιριάζει αυτό που λένε "take it or leave it".. εδώ δεν χωράνε ημίμετρα αμφιταλαντεύσειs και συμβιβασμοί. ή κολλάs μαζί τουs ή αδιαφορείs τελείωs.. αυτό το τελευταίο λίγο σπάνιο βέβαια αν μιλάμε για ακροατέs με στοιχειώδεs μουσικό υπόβαθρο και συναισθηματική νοημοσύνη! δεν χωράει αμφιβολία οτι θεωρούνται πρωτοπόροι στην υψηλή τέχνη που υπηρέτησαν. την μπόλιασαν με τη μαγιά τουs, την έντυσαν με τα χρώματα που ήθελαν, την επέβαλλαν και την διέσπειραν παντού με απόλυτη επίγνωση τηs μουσικήs ιδιαιτερότηταs και του ειδικού βάρουs που περιέχει το έργο τουs, καθιερώθηκαν στη συνείδηση του κοινού που τουs απονέμει τα εύσημα για την μέγιστη συνεισφορά τουs στην απαιτητική κατηγορία του progressive!
ΣΩΤΗΡΗΣ ΤΣΙΑΠΗΣ
19/1/21/
Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΡΙΧΑΡΔΟΣ ΓΙΑ ΤΟ IN THE COURT OF CRIMSON KING
Δεν μπορούν να γραφτούν πολλά λόγια για ένας από τους κορυφαίους, για τους Άγγλους ερευνητές του rock, τον κορυφαίο progressive δίσκο. Και δεν είναι τυχαίο ότι θεωρούν τον εμπνευστή του, Robert Fripp, ιδιοφυία! Τελικά είχαν δίκιο για όλα αυτά γιατί στοπέρασμα του χρόνου, το In the Court of Crimson King παραμένει πυλώνας μιας αξεπέραστης μουσικής που δεν την καταβάλλει κανείς. Ούτε ο χρόνος!
Ο συγκεκριμενος δισκος θεωρω ειναι απο τα γνωστοτερα εξωφυλα στην ιστορια της 'ευρυτερης 'rock μουσικης .
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο δε γνωστοτερο κομματι τους , το epitaph θεωρω οτι ειναι ενα απο τα πιο εμπνευσμενα κομματια στην ιστορια . Ο υποβλητικος χαρακτηρας του , η ενορχηστρωση του ειναι μοναδικα .Θα το παρομοιαζα σε εμπνευση και μοναικοτητα με το stariway to heaven ( θα ελεγα των led zeppelin αλλα δεν παιρνω και ορκο για το ποιοι το εγραψαν ) . Ειναι απο τα κομματια που πλησιαζει την αρτιοτητα μιας μεγαλης συνθεσης κλασσικης μουσικης .
Δεν ξερω αν ηταν must στα παρτυ της εποχης , στους 'πειρατικους ' σταθμους των 80'ς ηταν παντα μεσα στην 'ενδεκαδα ' δεν εβγαινε με τιποτα , ειδικα τις νυχτερινες ωρες ....