Τριάντα επτά χρόνια μετά την ιστορική ηχογράφηση του “Do they know it’s Christmas?” ο Rockmachine.gr κι ο Θόδωρος Τερζόπουλος θυμούνται εκείνη την ιστορική στιγμή που μια ετερόκλητη παρέα pop μουσικών ηχογράφησε ένα τραγούδι με στόχο την συγκέντρωση χρημάτων που θα αξιοποιούνταν για την καταπολέμηση της πείνας και της φτώχειας που μάστιζε την Αιθιοπία αλλά και να τραβήξει την προσοχή του κόσμου στα προβλήματα των ανθρώπων του 3ου Κόσμου. Η ιστορία έχει ως εξής:
ΟΛΟΙ ΕΙΝΑΙ ΣΤΟ STUDIO KI O BOY GEORGE KOIMATAI
Το ημερολόγιο δείχνει 25 Νοεμβρίου 1984 και στα Sarm West Studios του Λονδίνου έχουν συγκεντρωθεί πολλά από τα κορυφαία ονόματα της βρετανικής μουσικής σκηνής. Ο λόγος αυτής της ιστορικής συνάντησης είναι η ηχογράφηση ενός τραγουδιού, με στόχο τη συγκέντρωση ενός μεγάλου χρηματικού ποσού το θα αξιοποιούνταν για την καταπολέμηση της πείνας και της φτώχειας που μάστιζε την Αιθιοπία. Ο Bob Geldof, ο τραγουδιστής των Boomtown Rats και κύριος εμπνευστής του εγχειρήματος, βλέπει μπροστά του τον Bono, τον Sting, τους Kool and the Gang, τις Bananarama, αλλά όχι τον Boy George! Πανικόβλητος αρχίζει να τηλεφωνεί αναζητώντας τον εκκεντρικό pop star και τελικά τον εντοπίζει αγουροξυπνημένο στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου της Νέας Υόρκης.
- Πού βρίσκεσαι; Θα έπρεπε να ήσουν εδώ! λέει ο Geldof
- Ω! Σήμερα είναι; Ποιοι είναι εκεί; ρωτάει ο George
- Όλοι οι μαλάκες εκτός από σένα! Βάλε αμέσως τον πισινό σου σε ένα Concorde!!!
Ακολουθούν αμοιβαίες εξηγήσεις και ο Boy George (αφού συνεχίζει τον ύπνο του για λίγες ώρες) μπαίνει στο τελευταίο Concorde και σε λίγες ώρες θα συμπληρώσει την μεγάλη παρέα, που εκτός από τους προαναφερθέντες, αποτελούν οι: Phil Collins, Heaven 17, Duran Duran, Spandau Ballet, The Boomtown Rats, Marilyn, George Michael, Rick Parfitt - Francis Rossi (Status Quo), Paul Weller, Paul Young και φυσικά o Midge Ure (και οι Ultravox) ο οποίος ήταν ο άμεσος συνεργάτης του Geldof . Θα χρειαστούν περίπουν24 ώρες για να ηχογραφηθεί το “Do they know it’s Christmas” από αυτή την ετερόκλητη αλλά τόσο αναγνωρίσιμη (και αγαπητή από το κοινό εκείνης της εποχής) παρέα, που έμεινε στην ιστορία της μουσικής με το όνομα Band Aid.
ΜΙΑ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΚΗ ΙΔΕΑ ΠΑΙΡΝΕΙ ΣΑΡΚΑ ΚΑΙ ΟΣΤΑ
Η ιδέα για την ηχογράφηση αυτού του φιλανθρωπικού single ανήκει στον Bob Geldof. Στις 23 Οκτωβρίου 1984 παρακολουθεί συγκλονισμένος, μαζί με τη σύζυγό του την τηλεοπτική παρουσιάστρια Paula Yates, ένα ρεπορτάζ του BBC για τις τραγικές συνθήκες ζωής στην Αιθιοπία. Ξηρασία, πείνα, αρρώστιες και εμφύλιος πόλεμος έχουν οδηγήσει στον θάνατο πάνω από 1.000.000 ανθρώπους σε αυτή την πολύπαθη αφρικανική χώρα. Λίγες μέρες αργότερα (2/11/1984) η Yates φιλοξενεί στην εκπομπή της (“The tube”) τους Ultravox, που εκείνη την εποχή προωθούν το νέο τους άλμπουμ The collection. Στα παρασκήνια της εκπομπής η Yates συζητά με τον Ure, τη στιγμή που της τηλεφωνεί ο Bob. Μαθαίνοντας ότι ο παλιόφιλός του βρίσκεται κοντά τής ζητά να του μιλήσει και αναφέρει την ιδέα της δημιουργίας ενός κομματιού που θα μπορέσει να βοηθήσει στη βελτίωση της κατάστασης στην Αιθιοπία. Ο Ure συμφωνεί και έτσι στις 5 Νοεμβρίου 1984 θα συναντηθούν και κατά τη διάρκεια ενός γεύματος θα προσπαθήσουν να δώσουν σάρκα και οστά στην ιδέα του Geldof. Η αρχική τους απόφαση είναι να διασκευάσουν ένα γνωστό χριστουγεννιάτικο τραγούδι με τη συμμετοχή όσο περισσότερων γνωστών καλλιτεχνών μπορέσουν να συγκεντρώσουν στο πλευρό τους. Σε αυτή την προσπάθεια τούς βοηθά η Yates, που λόγω επαγγέλματος έχει τις κατάλληλες διασυνδέσεις. Ο πρώτος με τον οποίο έρχεται σε επαφή ο Bob είναι ο Sting, που συμφωνεί αμέσως, όπως και ο Simon Le Bon που απλά του λέει: «Πες μου την ημερομηνία και θα το βάλω στο ημερολόγιο». Την ίδια μέρα, εντελώς τυχαία και καθώς περνούσε έξω από ένα μαγαζί με αντίκες, συναντά τον Gary Kemp. O Kemp ενθουσιάζεται με την ιδέα, αλλά του λέει ότι ο ίδιος και το συγκρότημά του (Spandau Ballet) θα ήταν διαθέσιμοι σε δέκα μέρες, γιατί είχαν προγραμματισμένες συναυλίες στην Ιαπωνία. Τα χρονικά περιθώρια στενεύουν και οι δυο συνεργάτες αντιλαμβάνονται ότι πρέπει να γράψουν ένα νέο κομμάτι, καθώς για τη διασκευή θα χρειαζόταν να πληρώσουν δικαιώματα με αποτέλεσμα να μειωθεί το ποσό που θα συγκέντρωναν. Έτσι ο Midge Ure ηχογραφεί σε κασέτα μια μελωδία, που ακουγόταν περίπου χριστουγεννιάτικη, και τη στέλνει στον Geldof. Αν και δεν ενθουσιάζεται ο Geldof, προσπαθεί να προσαρμόσει τους στίχους από ένα κομμάτι που είχε γράψει παλιότερα, αλλά είχε απορριφθεί από τα άλλα μέλη των Boomtown Rats. Είναι το «It’s My World», που απλά μετονομάζεται σε …«Do They Know It’s Christmas?».
Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗΣ
Οι δυο τους θα συναντηθούν στο σπίτι του Ure για να δουλέψουν το τραγούδι. Η εμπειρία είναι περίπου σοκαριστική για τον Ure που απέναντί του έχει έναν τύπο που δεν έχει αρχή και τέλος στις ιδέες του. Όπως δήλωσε σε συνέντευξή του: «Ο Bob εμφανίστηκε στο σπίτι μου με μία κιθάρα που έμοιαζε σαν να είχε βρεθεί σε χωματερή. Δεν είχε σχεδόν καθόλου χορδές πάνω της. Ξεκίνησε να μου τραγουδάει αυτό το πράγμα –ήταν φανερό ότι το έφτιαχνε καθώς συνέχιζε. Ακουγόταν σαν ένας παράφρονας Bob Dylan. Δεν υπήρχε μελωδία, δεν υπήρχε δομή και κάθε φορά που το τραγουδούσε ακουγόταν διαφορετικό». O Ure δούλεψε στο στούντιο του σπιτιού του τη σύνθεση του Geldof και πρόσθεσε το ρεφρέν, πειράζοντας ελάχιστα τους στίχους. Η μόνη αλλαγή που έκανε στους στίχους αφορούσε τον στίχο «And there won't be snow in Ethiopia this Christmas» που έγινε: «And there won't be snow in Africa this Christmas», μια και πίστευε ότι δεν πρέπει να διαχωριστεί η Αιθιοπία από την υπόλοιπη Αφρική. Γενικά οι στίχοι του τραγουδιού είναι απλοί και στοχεύουν στις τύψεις συνείδησης που έχει ο μέσος Ευρωπαίος τις μέρες των Χριστουγέννων. Τύψεις που τα ΜΜΕ φροντίζουν να ενισχύουν τονίζοντας ότι για πολλούς ανθρώπους τα Χριστούγεννα είναι άπιαστο όνειρο.
Ο Bob Geldof προτείνει στον Trevor Horn να κάνει την παραγωγή του τραγουδιού, αλλά εκείνος του απαντά ότι χρειάζεται περίπου έξι εβδομάδες για την ολοκλήρωσή της. Θέλοντας να συνεισφέρει στην προσπάθεια, ο Horn παραχωρεί αφιλοκερδώς τα στούντιό του (Sarm West Studios στο Notting Hill) για δυο μέρες (24-25/11/1984). Την παραγωγή αναλαμβάνει ο Ure με τη βοήθεια του μηχανικού Rik Walton. Στο δικό του στούντιο ξεκινά την ηχογράφηση ορχηστρικών μερών, ενώ τον επισκέπτονται (μια μέρα πριν την έναρξη της ηχογράφησης) ο John Taylor των Duran Duran και ο Paul Weller για να εμπλουτίσουν το υλικό με τον ήχο του μπάσου και της κιθάρας αντίστοιχα. Τελικά δε θα ακουστεί το κιθαριστικό μέρος του Weller, γιατί δεν ταίριαζε σε ένα κομμάτι που βασιζόταν σχεδόν εξ’ ολοκλήρου στα synthesizer. Ο Ure ηχογραφεί τα αρχικά φωνητικά, ενώ από το studio περνούν ο Simon Le Bon και ο Sting για να προσθέσουν τα δικά τους φωνητικά. Παράλληλα ο Geldof συνεχίζει τις επαφές του προσεγγίζοντας όλα τα μεγάλα ονόματα της εποχής βρίσκοντας, σχεδόν από όλους, ανταπόκριση. Ακόμη και εκείνοι που δεν μπορούσαν να λάβουν μέρος στην ηχογράφηση (όπως ο David Bowie και ο Paul McCartney) στέλνουν ηχογραφημένα μηνύματα που αργότερα θα ακουστούν στη β΄πλευρά του single.
Η ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗΣ
Το πρωί της Κυριακής 25 Νοεμβρίου μερικές εκατοντάδες fans και αρκετά ΜΜΕ έχουν κατασκηνώσει έξω από τα Sarm West Studios, μια και ο Geldof όλο το προηγούμενο διάστημα είχε φροντίσει να δημοσιοποιήσει, μέσα από τις συνεντεύξεις του, την είδηση της ηχογράφησης. Η «παρέλαση» των pop και rock stars ξεκινά νωρίς το πρωί, καθώς στις 10.30΄πμ έχει οριστεί η έναρξη της ηχογράφησης. Οι Duran Duran και οι Spandau Ballet, που το προηγούμενο βράδυ έπαιζαν στη Γερμανία, φτάνουν άυπνοι και σχεδόν μεθυσμένοι. Ο Phil Collins εγκαθιστά το προσωπικό του drum kit για να ηχογραφήσει ζωντανά τα drums του κομματιού. Θα χρειαστεί να περιμένει υπομονετικά μέχρι αργά το απόγευμα. Στις 6 το απόγευμα φτάνει και ο Boy George. Καλλιτέχνες άγνωστοι μεταξύ τους, ένα «καρναβάλι προσωπικοτήτων» (όπως τους χαρακτήρισε ο Boy George), με διαφορετική νοοτροπία και άποψη για τη μουσική, πρέπει να αφήσουν στην άκρη εγωισμούς και βεντετισμούς μπροστά στον κοινό σκοπό. Σε γενικές γραμμές η ατμόσφαιρα στο studio ήταν ήρεμη, αν και το ποτό (και όχι μόνο) ήταν άφθονο. Ο μόνος που ήταν λίγο απότομος ήταν ο Paul Weller.
Ο πρώτος στίχος είχε γραφτεί για τον Bowie, αλλά εκείνος δεν μπόρεσε να έρθει από την Ελβετία και έτσι τον ερμήνευσε ο Paul Young. Οι καλλιτέχνες άκουσαν το τραγούδι πρώτη φορά στο studio και στη συνέχεια ερμήνευσαν τα μέρη τους, στηριζόμενοι στον φωνητικό οδηγό που είχε ετοιμάσει ο Ure. Εκείνος που απογείωσε το κομμάτι με την ερμηνεία του ήταν ο Bono που τραγούδησε τον στίχο του (Tonight thank God it's them instead of you)μια οκτάβα ψηλότερα από τον φωνητικό οδηγό. Η παρουσία των Rick Parfitt και Francis Rossi (Status Quo) ήταν σχεδόν διακοσμητική. Ο Geldof είχε σχεδιάσει να τραγουδήσει ο Parfitt τον στίχο "here's to you", αλλά ο Rossi του ψιθύρισε στο αυτί ότι ο Rick δεν μπορούσε να πιάσει τόσο ψηλές νότες. Έτσι ανέλαβαν οι Weller, Sting και Glenn Gregory να πουν τον συγκεκριμένο στίχο. Ο τελειομανής Collins, παρόλο που οι υπόλοιποι μένουν ικανοποιημένοι από τον ήχο των drums στην αρχική ηχογράφηση, επιμένει να ηχογραφήσουν το κομμάτι δεύτερη φορά, μένοντας τελικά ικανοποιημένος με τον ήχο της δεύτερης εκτέλεσης.
Μετά την ολοκλήρωση της ηχογράφησης, ο Midge Ure δούλεψε όλο το βράδυ πάνω στη μίξη του κομματιού. Το πρωί της Δευτέρας (25/11/1984) το «Do they know it’s Christmas?» έχει πάρει την τελική του μορφή. Θα κυκλοφορήσει τη Δευτέρα 3 Δεκεμβρίου του 1984 σε δύο εκδοχές: α) σε δίσκο 7 ιντσών (single), η πιο γνωστή που ακούμε συνήθως στο ραδιόφωνο, διάρκειας 3:50 και β) σε δίσκο 12 ιντσών (maxi single) με διάρκεια 6:16, στην παραγωγή του οποίου συμμετείχε και ο Trevor Horn.
Στη δεύτερη πλευρά ακούγεται το «Feed The World», μία ορχηστρική εκδοχή του κομματιού, που λειτουργεί ως background καθώς ακούγονται οι ευχές των καλλιτεχνών, ακόμη και εκείνων που δεν μπόρεσαν να παραστούν. Έτσι, επιπρόσθετα φωνητικά μηνύματα στη β’ πλευρά έστειλαν οι: Stuart Adamson (Big Country), David Bowie, Mark Brzezicki (Big Country), Tony Butler (Big Country), Holly Johnson (Frankie Goes To Hollywood), Paul McCartney και Bruce Watson (Big Country).Το single των 7 ιντσών επανακυκλοφόρησε και την επόμενη χρονιά, σε remix του Trevor Horn και έτσι αυξήθηκε περισσότερο το διαθέσιμο χρηματικό ποσό. Για την αξιοποίηση των χρημάτων που συγκεντρώθηκαν, χρήσιμες συμβουλές στον Geldof έδωσε ο George Harrison, ο οποίος είχε δυσάρεστες αναμνήσεις από την φιλανθρωπική προσπάθεια που είχε κάνει για το Μπαγκλαντές αρκετά χρόνια πριν. Ο Peter Blake, που είχε συνδυάσει το όνομά του με το εξώφυλλο του «Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band» των Beatles, σχεδίασε το εξώφυλλο του single. Το τραγούδι παιζόταν συνεχώς από τους βρετανικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς και γνώρισε παγκόσμια επιτυχία (Νο 1 στη Μεγάλη Βρετανία, Αυστραλία, Αυστρία, Βέλγιο, Γερμανία, Δανία, Ελβετία, Ιρλανδία, Ιταλία, Καναδά, Νέα Ζηλανδία, Νορβηγία, Ολλανδία και Σουηδία, ενώ έφτασε στο Νο 13 των Η.Π.Α., στο Νο 20 της Ιαπωνίας και στο Νο 34 της Γαλλίας). Μέσα σε δυο μέρες πούλησε 200.000 αντίτυπα, ενώ μέχρι τις 8 Δεκεμβρίου οι πωλήσεις έφτασαν το 1.000.000! Είναι χαρακτηριστικό ότι εκείνες τις μέρες μπορούσες να το αγοράσεις ακόμη και στα κρεοπωλεία της Μεγ. Βρετανίας. Στις 11 Δεκεμβρίου του 1984, ανέβηκε στο Νο 1 της Μεγάλης Βρετανίας πουλώντας περισσότερα αντίτυπα απ’ όλα τ’ άλλα τραγούδια του chart μαζί. Αν σκεφτούμε ότι μέσα στα πέντε πρώτα σε πωλήσεις ήταν τότε το «Last Christmas» των Wham, το «The Power Of Love» των Frankie Goes To Hollywood και το «Like A Virgin» της Madonna, καταλαβαίνουμε το μέγεθος της επιτυχίας. Το videoclip του κομματιού σκηνοθέτησε ο Nigel Dick, ο οποίος είχε κάνει μερικά βίντεο για τους Boomtown Rats. Ο Dick έστησε μια κάμερα έξω από το studio για να καταγράψει την άφιξη των καλλιτεχνών και μία μέσα στο studio για να καταγράψει τηνηχογράφηση του τραγουδιού. Το οπτικό υλικό αξιοποιήθηκε με τη δημιουργία ενός τριαντάλεπτου ντοκιμαντέρ.
ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ
Όταν ξεκίνησε την προσπάθειά του ο Geldof, υπολόγιζε ότι θα μαζέψει περίπου 100.000 λίρες. Ένα χρόνο μετά την κυκλοφορία του Do they know it’s Christmas? Είχε συγκεντρώσει 8.000.000 λίρες! Στις 11/3/1985 φτάνει στην Αιθιοπία η πρώτη αποστολή βοήθειας, που περιλαμβάνει τρόφιμα και ιατρικό υλικό. Μάλιστα ο ίδιος ο Midge Ure συμμετέχει στην αποστολή. Ο Bob Geldof ασχολήθηκε και στη συνέχεια με το θέμα της αξιοποίησης των χρημάτων που συγκεντρώθηκαν και πέτυχε να αναγράφεται η ένδειξη «Love from Band Aid» στα κιβώτια με τις προμήθειες που έφταναν στην Αφρική. Πολλά χρόνια αργότερα (το 2010) ένα ντοκιμαντέρ του BBC άφηνε υπόνοιες ότι μέρος της βοήθειας, αντί για την ανακούφιση του λαού της Αιθιοπίας, κατέληξε στα χέρια των ανταρτών. Το γεγονός αυτό δεν αποδείχτηκε και το BBC ζήτησε συγνώμη από τον Geldof.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Για κάποιους το «Do they know it’s Christmas?» ήταν μια συγκινητική φιλανθρωπική προσπάθεια, για άλλους (όπως ο Morrissey) η αποθέωση της υποκρισίας. Ίσως η αλήθεια να βρίσκεται κάπου ανάμεσα στις δυο απόψεις, όμως κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την ανταπόκριση του κόσμου και το τεράστιο κύμα παρόμοιων φιλανθρωπικών προσπαθειών που προκάλεσε.
TRIVIA
 |
| Η πίσω πλευρά το εξώφυλλου |
• Το "Do They Know It's Christmas?" ηχογραφήθηκε εκ νέου και επανακυκλοφόρησε τρεις φορές: το 1989, 2004 και 2014.
• Από τους αστέρες της pop που προσέγγισε ο Geldof μόνο τρεις απέκλεισαν το ενδεχόμενο συμμετοχής τους. Ποτέ δεν αποκάλυψε τα ονόματά τους. Ανάμεσα σε αυτούς που είχε καλέσει ήταν και οι Thomson Twins, που τότε βρίσκονταν εκτός Μεγ. Βρετανίας και δεν μπορούσαν να επιστρέψουν έγκαιρα.
• Εκτός από τους καλλιτέχνες που επίσημα είχαν προσκληθεί, υπήρχαν και εκείνοι που εμφανίστηκαν απρόσκλητοι προσπαθώντας να κερδίσουν δημοσιότητα. Αυτό συνέβη με τον ηθοποιό Nigel Planer, το οποίο ο Geldof έδιωξε αμέσως.
• Στη Μεγ. Βρετανία το "Do They Know It's Christmas?" έγινε το πιο πετυχημένο τραγούδι όλων των εποχών με πωλήσεις που έφτασαν τα 3.800.000 αντίτυπα. Το ρεκόρ καταρρίφθηκε από το"Candle In The Wind '97," του Elton John.
• Ο George Michael που κυκλοφόρησε το "Last Christmas" την ίδια περίπου περίοδο, προσέφερε τα έσοδα από το κομμάτι στη φιλανθρωπική προσπάθεια του Bob Geldof.
• Όταν κυκλοφόρησε το «Do They Know It’s Christmas?», το single που ήταν στο Νο 1 ήταν το «I Should Have Known Better» του Jim Diamond, ο οποίος είπε:
«Είμαι ευτυχισμένος που είμαι στο Νο 1, αλλά την επόμενη εβδομάδα δεν θέλω ο κόσμος να αγοράσει το δίσκο μου. Θέλω αντ’ αυτού να αγοράσουν την Band Aid.»
• Στο εξώφυλλο του δίσκου εμφανίζεται επίσης το όνομα της Annie Lennox, ανάμεσα στους καλλιτέχνες που ηχογράφησαν μήνυμα. Δυστυχώς το συγκεκριμένομήνυμα δεν έφτασε έγκαιρα.
• Η πιο ηχηρή απουσία από την Band Aid ήταν οι Queen, οι οποίοι δεν προσκλήθηκαν επειδή είχαν παίξει στη Νότια Αφρική νωρίτερα την ίδια χρονιά, παραβιάζοντας το μποϊκοτάζ κατά της διχασμένης από το απαρτχάιντ χώρας.
ΘΟΔΩΡΟΣ ΤΕΡΖΟΠΟΥΛΟΣ
26/12/20
Δημοσίευση σχολίου