Πράγματι η ψυχεδέλεια των 60’s δεν θα μπορούσε να βρει καλύτερο προπομπό για το progressive από αυτό το 4λεπτο διαμάντι, που 50 χρόνια αργότερα εξακολουθεί να παραμένει το πιο πολυπαιγμένο τραγούδι στο βρετανικό ραδιόφωνο –για τα τελευταία 75 χρόνια - ενώ έχει πουλήσει περισσότερα από 10 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως.
Γραμμένο από κοινού από τον πιανίστα και τραγουδιστή των Procol Harum, Gary Brooker και τον μόνιμο στιχουργό – και κατ’ ουσία 6ο μέλος του συγκροτήματος - Keith Reid, το AWSOP, αποτέλεσε το παρθενικό τους τραγούδι.
Με το που κυκλοφόρησε, πάτησε την κορυφή του βρετανικού chart άνετα και χωρίς ιδιαίτερο promotion, όπου και παρέμεινε για 6 βδομάδες, ενώ στις ΗΠΑ έφθασε στο Νο.5. Στα διαπιστευτήριά του συμπεριλαμβάνονται η είσοδός του στο Grammy Hall of Fame, η τοποθέτησή του στο Νο.57 του καταλόγου του περιοδικού Rolling Stone για τα καλύτερα τραγούδια όλων των εποχών καθώς και η ανακήρυξή του ως καλύτερο pop τραγούδι της 25ετίας 1952 - 1977 στη Βρετανία μαζί με το Bohemian Rhapsody των Queen. (Αλήθεια, τι σύμπτωση και αυτή: και τα δύο τραγούδια στην ίδια θέση, και τα δύο με έντονες επιρροές από την κλασική μουσική και τα δύο με την τόσο ιδιαίτερη λέξη fandango* στους στίχους τους!!) Αναρίθμητες διασκευές έχουν γίνει, έχει συμπεριληφθεί σε soundtracks εξίσου πολλών ταινιών, θεωρείται δε από τις πρώτες επιλογές σε μουσική κάλυψη γάμων, συμπεριλαμβανόμενου και του ίδιου του Gary Brooker, o οποίος για την περίσταση επιστράτευσε τον τότε οργανίστα της μπάντας, Matthew Fisher.
Όμως πώς γράφτηκε το εξαιρετικό αυτό τραγούδι;
 |
| Οι Procol Harum το 1967. Η ψυχεδέλεια στο αποκορύφωμά της. |
Αρχές του 1967 τα υπόλοιπα μέλη βρέθηκαν και το όνομα που επιλέγη για το συγκρότημα ήταν Procol Harum - πρόταση του Guy Stevens που παράφρασε το όνομα της ράτσας (Procul Harun) της γάτας ενός φίλου του!
Στους επόμενους μήνες έγραψαν τραγούδια για το πρώτο άλμπουμ. Είναι πια καλοκαίρι του 1967, η flower pop στο απόγειό της και ο δυτικός κόσμος ζει το ‘καλοκαίρι της αγάπης’. Ο Stevens κάνει πάρτι στο σπίτι του και καλεί τον Reid. Κάποια στιγμή γύρω στις 4 τα ξημερώματα ο Reid καθισμένος λίγο παράμερα ακούει μία φράση: ‘You’ve gone a whiter shade of pale’. Είναι ο Stevens που μιλά στη γυναίκα του, η οποία κάτω από το ημίφως και την επήρεια των αμφεταμινών φαίνεται ιδιαίτερα ωχρή. Ο στιχουργός εντυπωσιάστηκε τόσο από αυτή τη φράση - και ζήλευε ταυτόχρονα που δεν την είχε πει ο ίδιος -, ώστε φεύγοντας από το πάρτι πήγε κατευθείαν στο σπίτι του και έγραψε 4 στροφές, με εκλεπτυσμένες, λογοτεχνικές, σχεδόν εξωπραγματικές λέξεις. Είναι μία κλασική ιστορία χωρισμού: η γυναίκα εγκαταλείπει τον άνδρα και όλη αυτή η σκηνή αποδίδεται μέσα από παραλληλισμούς και μεταφορές, αναφορές στη ρωμαική μυθολογία (sixteen Vestal Virgins), τη μεσαιωνική βρετανική λογοτεχνία και τις Iστορίες του Canterbury (as the miller told his tale), την Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων (I wandered through my playing cards) αλλά και σκηνές πάνω σε καράβι με τρικυμία και θύελλα.
Κατά γενική ομολογία το πιο δυσνόητο κομμάτι εντοπίζεται στην αναφορά στις 16 Παρθένες της θεάς Εστίας, προστάτιδας του σπιτιού και της οικογένειας ήδη από την αρχαία Ελλάδα. Κατά τη Ρωμαίική Αρχαιότητα οι παρθένες αυτές ήταν 6 στον αριθμό, υπηρετούσαν τη θεά Εστία ως θεραπαινίδες της κρατώντας την ιερή φωτιά του βωμού της πάντα αναμμένη. Ήταν τιμημένες αλλά και ορκισμένες στην ανύπαντρη ζωή. Με τον αριθμό 16 πιθανώς δίνεται έμφαση στο πλήθος των παρθένων, οι οποίες και αυτές –όπως και το αντικείμενο του πόθου του ομιλητή – αρνούνται τον έρωτα παρά τη νεότητά τους.
Έχουν γραφτεί αναρίθμητες εικασίες πάνω στο βαθύτερο νόημα των στίχων, έχει υποστηριχθεί ότι υπάρχουν σαφείς αναφορές σε σεξουαλικά υπονοούμενα, σε ναρκωτικά ή/και αλκοόλ, στον συγγραφέα του μεσαίωνα Chaucer, όμως ο Reid τα αρνείται όλα αυτά: Σε συνεντεύξεις του επανειλημμένα έχει δηλώσει ότι απλά ήθελε να ‘ζωγραφίσει’ τη στιγμή και τη σκηνή του χωρισμού, να τονίσει το θυμό και την απογοήτευση ταυτόχρονα με την έλξη, ενώ απορεί γιατί ο κόσμος δεν βλέπει πόσο ξεκάθαρο είναι το τραγούδι (!) και δηλώνει ότι δεν έχει διαβάσει ποτέ Chaucer. Το γεγονός παραμένει ότι η σημασία των στίχων είναι ένας άλυτος γρίφος, αφού χιλιάδες τους γνωρίζουν απέξω χωρίς ωστόσο να έχουν την παραμικρή ιδέα για τη σημασία τους.
Οι στίχοι δόθηκαν στον Brooker για να βάλει τη μουσική - σχεδόν σε όλα τα τραγούδια των Procol Ηarum έχουν γραφτεί πρώτα οι στίχοι - κι εκείνος άρχισε να παίζει Bach και μάλιστα ένα συγκεκριμένο κομμάτι που είχε ακούσει πρόσφατα σε μία τηλεοπτική διαφήμιση για πούρα: το Air on a G String, παραλλάσσοντάς το βέβαια και προσαρμόζοντάς το στους στίχους, ενώ παράλληλα έβαλε και κάποια στοιχεία από το ‘When a man loves a woman’ του Percy Sledge. Όσο για την περιβόητη εισαγωγή του τραγουδιού με Hammond, ο κλασσικής μουσικής παιδείας Matthew Fisher, έχει δηλώσει πως όταν του δόθηκε το κομμάτι για να κάνει τα σόλο και τους αυτοσχεδιασμούς, επηρεάστηκε κι αυτός από ένα μια φούγκα του Bach, με τίτλο Sleepers Awake…
Προτού βγει στην κυκλοφορία (με δύο μόνο στροφές και διάρκεια 4.03’), το τραγούδι για να τσεκαριστεί, δόθηκε στον παράκτιο πειρατικό σταθμό, Radio London. Παρουσιάστηκε από τον DJ Mark Ramon, ο οποίος ανέφερε ότι πρόκειται για το επόμενο hit και κάλεσε τους ακροατές να τηλεφωνήσουν σε περίπτωση που συμφωνούσαν. Περιττό να πούμε τι έγινε..
Συνέχεια είχε η παραγωγή κλιπ για το τραγούδι, το οποίο – κλιπ – πέρασε από σαράντα κύματα, αφού μετά την κατασκευή του και αφού είχε αρχίσει να προβάλλεται απαγορεύτηκε και ξαναφτιάχτηκε διότι, περιείχε αναφορές στον πόλεμο του Βιετνάμ.
Ωστόσο, παρά τις όποιες δυσκολίες και χωρίς ιδιαίτερη προώθηση, το τραγούδι είχε πάρει το δρόμο του κατέγραψε και συνέχισε να σημειώνει τεράστια επιτυχία, ενώ οι δημιουργοί του ακολούθησαν τη δική τους πορεία μέσα από ξεχωριστούς δρόμους.
O εμπνευστής του τίτλου Keith Reid, μπορεί να περηφανεύεται καθώς το όνομα του φιγουράρει στο Λεξικό της Οξφόρδης για την έκφραση που λανσάρισε και επέβαλε ‘Α whiter shade of pale’.
Το 2005, ο οργανίστας Μatthew Fisher υπέβαλε αγωγή και κατάφερε να του αναγνωριστεί το 40% της συγγραφής του τραγουδιού. Ο Brooker απάντησε με έφεση και κέρδισε το 2007, στηριζόμενος στο μεγάλο χρονικό διάστημα που είχε αφήσει ο Fisher - 38 χρόνια!- για να κινηθεί νομικά. Τέλος, ο Fisher το 2009 απευθύνθηκε σε ανώτατο βαθμό στη Βουλή των Λόρδων και κατοχύρωσε οριστικά και αμετάκλητα το 40% συμμετοχής του στη συγγραφή του τραγουδιού.
Τέλος, ο πραγματικός εμπνευστής της φράσης – τίτλου, ο Guy Stevens, ο άνθρωπος που έφερε κοντά τους δημιουργούς του συγκροτήματος, έβαλε την αγγελία για τα υπόλοιπα μέλη και σκέφτηκε το όνομα του συγκροτήματος, απομακρύνθηκε και προσπάθησε να επαναλάβει την επιτυχία μανατζάροντας ένα άλλο συγκρότημα, τους MOTT THE HOOPLE πάνω στο ίδιο ακριβώς πατρόν χωρίς όμως το ίδιο αποτέλεσμα.
Αυτή είναι η ιστορία του ‘Α Whiter Shade Of Pale’, ενός τραγουδιού που έχει αγαπηθεί όσο λίγα και όχι μόνο από τον πολύ κόσμο – λένε ότι ήταν το αγαπημένο τραγούδι του Paul McCartney και της αγαπημένης του πρώτης συζύγου Linda, γιατί ήταν το τραγούδι της γνωριμίας τους στο Bag O' Nails club του Λονδίνου.
Θα κλείσουμε εδώ με τα λόγια ενός άλλου ‘μεγάλου’, του Billy Joel, ο οποίος είπε για το ‘Α Whiter Shade of Pale’ το 2014:
‘Ακουγόταν διαφορετικό από οτιδήποτε παιζόταν στο ραδιόφωνο εκείνη την εποχή. Είχε ένα μέρος με πλήκτρα, το οποίο ήταν το κύριο θέμα σε όλο το δίσκο – το κομμάτι του Matthew Fisher. Υπήρχε ένα στοιχείο κλασσικής μουσικής μέσα του. Δεν ήξερα για τι μιλούσαν οι στίχοι, αλλά με ταξίδεψε κάπου αλλού, ήταν ατμοσφαιρικό. Ήταν μια μουσική που σου μιλά’.
Σ.σ. fandango* είναι παραδοσιακός ισπανικός χορός ζευγαριών με καστανιέτες ή παλαμάκια.
ZIGGY STARDUST
15/10/17
Δημοσίευση σχολίου